Φωτογραφίες
Αιθιοπία
🇪🇹
Η Αιθιοπία είναι μια εκπληκτική χώρα. Με ιστορία τόσο βαθιά στο χρόνο, που αποτελεί την κοιτίδα του ανθρώπινου είδους μιας και στο έδαφος αυτό περπάτησε πριν 3,5 εκατομμύρια χρόνια ο αρχαιότερος πρόγονός μας, ο αυστραλοπίθηκος Λούσι. Η σαγηνευτική ιστορία της Αβησσυνίας συνεχίζεται στα βάθη των αιώνων, στα χρόνια της βασίλισσας της Σίβα, στους μεσαιωνικούς αυτοκράτορες και τα θαυμαστά μνημεία τους μέχρι και τον τελευταίο αυτοκράτορα Haile Selasie, τον μυθικό “μεσσία” της θρησκείας του ρασταφαριανισμού.
Η Αιθιοπία, το 2ο σε πληθυσμό κράτος της Αφρικής, είναι ταχύτατα αναπτυσσόμενο, έχοντας αφήσει πίσω του την ανθρωπιστική κρίση της δεκαετίας του 80, ενώ παράλληλα ο εκσυγχρονισμός δεν έχει αναλώσει ακόμα την αξιόλογη αυθεντικότητά της. Τα δύο ταξίδια μου εδώ ήταν για μένα συγκλονιστικά, πλούσια τόσο σε εικόνες και εμπειρίες και σίγουρα ευελπιστώ να βρεθώ και πάλι.
Άνθρωποι
Η Αιθιοπία απαρτίζεται από πολλές και ετερόκλητες πληθυσμιακές ομάδες. Ο βασικός πληθυσμός χαρακτηρίζεται από μελαμψά, ανοιχτόχρωμα Αφρικανικά χαρακτηριστικά και μελί μάτια. Είναι λαός όμορφος, υπερήφανος και πάνω απ’ όλα καλοσυνάτος και φιλόξενος. Η φτώχεια, σε αντίθεση με άλλες χώρες της Αφρικής δεν έχει οδηγήσει τους ανθρώπους αυτούς στην εγκληματικότητα με αποτέλεσμα η Αιθιοπία να είναι μία ιδιαίτερα ασφαλής χώρα για τον επισκέπτη, ανεξαρτήτως χρώματος. Στην πλειοψηφία τους είναι Xριστιανοί Ορθόδοξοι. Στα ακριτικά σημεία της χώρας θα συναντήσει κανείς πολλές ακόμα Αφρικανικές φυλές.
Στο νότο, στα σύνορα με την Κένυα και το Νότιο Σουδάν, στην περίφημη κοιλάδα του ποταμού Omo, το ανθρωπολογικό ενδιαφέρον είναι μοναδικό. Εδώ ζουν από τα βάθη των αιώνων τουλάχιστον οκτώ υποσαχάριες φυλές που αριθμούν περί τις 200.000 ψυχές. Οι σπάνιες “Νειλωτικές” αυτές φυλές, αντιστέκονται στον εκσυγχρονισμό διατηρώντας τις αλλόκοτες για εμάς παραδόσεις τους, ενώ το πρωτόγονο παρουσιαστικό τους χαρακτηρίζεται από εντυπωσιακό, μέχρι και σοκαριστικό . Η κυβέρνηση αρνείται να τους παραχωρήσει νόμιμη ιθαγένεια και το περιβάλλον τους, το μέλλον της ίδια τους της ύπαρξης, απειλείται από την κατασκευή ενός γιγαντιαίου φράγματος στον ποταμό Omo, που θα είναι το μεγαλύτερο της Αφρικής. Οι φυλές μαστίζονται από τις ελλείψεις αγαθών επιβίωσης και συχνά εμπλέκονται σε ένοπλες εχθροπραξίες για τη διεκδίκηση γης και ζώων.
Στα Νοτιοανατολικά, στα σύνορα με τη Σομαλία, οι μουσουλμάνοι Somali, αυτόχθονες ή της διασποράς, είναι άνθρωποι πιο κλειστοί, πιο απόμακροι και συχνά πιο οξύθυμοι.
Στα ανατολικά βρίσκεται η γη των Afar, μια ακόμα ανυπότακτη φυλή. Το βύθισμα του Danakil, ένα από τα πιο ζεστά και τα πιο αφιλόξενα σημεία του πλανήτη φιλοξενεί αυτό το σκληρό, απείθαρχο λαό, που επιβιώνει εκτρέφοντας ζώα σε μια περιοχή που δε φυτρώνει σχεδόν τίποτα, που η γη ξερνάει από τα σωθικά της θειάφι και λάβα. Οι απόκληροι αυτοί της γης, οι Afar, συλλέγουν ορυκτό αλάτι μεταφέροντάς το με καραβάνια από καμήλες που σχηματίζουν μια ατέλειωτη γραμμή στην άγονη αυτή έρημο αυτή.
Τόποι
Ο Νότος
Το Arba Minch είναι μια πόλη αμφιθεατρικά χτισμένη κοντά στις όχθες της λίμνης Chamo και δεν πρέπει κανείς να χάσει μια βόλτα με μηχανοκίνητη πιρόγα σ’ αυτήν για να δει από απόσταση αναπνοής πολυάριθμους κροκόδειλους, ιπποπόταμους και πτωματοφάγα μαραμπού.
Το Konso είναι ένα όμορφο χωριουδάκι με καλύβες φτιαγμένες από πέτρα, και στέγη από χορτάρι ή λαμαρίνες. Μια μίξη χριστιανικών και τοπικών εθίμων επικρατούν εδώ, με χαρακτηριστικά τα ξύλινα ανθρωπόμορφα totem που ονομάζονται wagas και είναι αφιερωμένα στη μνήμη των νεκρών. Θα δει κανείς αρκετά διάσπαρτα στο χωρίο, τουλάχιστον όσα γλύτωσαν από τα δελεαστικά δολάρια των τουριστών. Γυναίκες και μικρά παιδιά πουλούν την πραμάτεια τους στο δρόμο, τροπικά φρούτα, μπανάνες, γκουάβα και φρούτα του πάθους.
Μετά από δύο μέρες ενός σκονισμένου οδοιπορικού, φτάνεις στη Jinka, το εφαλτήριο για τις φυλές του νότου. Μια μικρή πόλη αποτελούμενη από διάσπαρτα σπίτια, χωματόδρομους και έναν χορταριασμένο αεροδιάδρομο ο οποίος έχει καταληφθεί από αγελάδες, αδέσποτα σκυλιά και τη νεολαία που απολαμβάνει την βόλτα της μέσα σε ένα σύννεφο σκόνης. Από εδώ ξεκινάνε οι διαδρομές για τις φυλές Mursi και Surma στα δυτικά, στα εθνικά πάρκα Mago και Omo και τον ομώνυμο ποταμό, μέχρι τα σύνορα με το Νότιο Σουδάν, αλλά και νότια μέχρι την Κένυα και τη λίμνη Turkana πολλές ακόμα φυλές όπως Hamar, Arbore, Bana και άλλες, όλες με μοναδικά χαρακτηριστικά.
Ο Βορράς
Bahir Dar. Μια πόλη χτισμένη στην όχθη της λίμνης Tana που προσφέρει όμορφα σημεία για περίπατο. Το Bahir Dar φημίζεται για τα μοναστήρια που είναι χτισμένα στα νησάκια της λίμνης. Δε μοιάζουν με τα γνωστά μας μοναστήρια καθώς πρόκειται για μεγάλες ξύλινες καλύβες με πολύ όμορφες αγιογραφίες σε έντονα χρώματα. Σε ένα σημείο της λίμνης, το νερό τροφοδοτεί έναν ποταμό, τον μακρύτερο του κόσμου. Είναι ο γαλάζιος Νείλος, που ξεκινά από εδώ το μακρύ ταξίδι του, ενώνεται με το λευκό Νείλο στο Σουδάν και συνεχίζει για να καταλήξει στη Μεσόγειο θάλασσα. Στις πηγές του Νείλου ιπποπόταμοι χασμουριώνται σε απόσταση αναπνοής από την πόλη.
Το Gondar είναι η παλιά πρωτεύουσα της Αιθιοπικής αυτοκρατορίας, η πόλη των κάστρων, το “Camelot της Αφρικής”! Και πραγματικά, σε μια ήπειρο που με εξαίρεση τα φαραωνικά μεγαλουργήματα απουσιάζουν τα ανθρώπινα μνημεία, στο Gondar αναβιώνει κανείς τη μυθική εποχή των μαύρων αυτοκρατόρων. Στα κάστρα, που διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση και σήμερα αποτελούν μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, ήκμασαν οι τέχνες της μουσικής, της λογοτεχνίας και της ζωγραφικής.
Simien mountains. Προσφέροντας μια αχανή, επιβλητική θέα μια οροσειρά που εκτείνεται με απόκρημνες βουνοκορφές ως εκεί που φτάνει το μάτι, ενδείνκνυται για μονοήμερη ή πολυήμερη πεζοπορική εξόρμηση.
Η Lalibela είναι ο πιο διάσημος προορισμός της Αιθιοπίας και μια απ τις ιερές πόλεις της. Οι μοναδικές στον κόσμο μονολιθικές εκκλησίες της θα αφήσουν τον επισκέπτη εντυπωσιασμένο. Μετά την άλωση της Ιερουσαλήμ το 1187 από τους μουσουλμάνους, ο βασιλιάς Lalibela οραματίστηκε το φιλόδοξο σχέδιο της ίδρυσης μιας νέας Ιερουσαλήμ. Κάθε μία από τις 11 εκκλησίες είναι σμιλεμένη σε επιβλητικές διαστάσεις αλλά με γεωμετρική ακρίβεια σε ένα μοναδικό κομμάτι βράχου. Βιβλικές φιγούρες ιερέων και προσκυνητών με λευκές ενδυμασίες συναντά κανείς μέσα και έξω απ’ τους ναούς που σε μεταφέρουν στην εποχή του Ιησού. Είναι τόσο έντονη δε η πίστη που αλλόκοτα τελετουργικά ακολουθούνται.
Η Δύση
Η οχυρωμένη με τείχη πόλη της Harar είναι ισλαμική και μάλιστα θεωρείται η τέταρτη ιερότερη πόλη για τους μουσουλμάνους. Ένα μοναδικό στον κόσμο έθιμο συμβαίνει κάθε απόγευμα εδώ… Το τάισμα της ύαινας. Η τακτική του καθημερινού ταΐσματος των φοβερών σαρκοβόρων ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960 από κάποιον αγρότη που με αυτό τον τρόπο προσπάθησε να αποτρέψει τις ζημιές που προκαλούσαν. Τώρα μόνο δύο παππούδες συνεχίζουν το έθιμο και δίνουν και στους επισκέπτες την ευκαιρία να το τολμήσουν. Τα σαγόνια της διάστικτης ύαινας είναι από τα ισχυρότερα στη φύση, πολύ ισχυρότερα απ’ του λιονταριού και αν και είναι δειλό ζώο η ισχύς της αγέλης το κάνει αρκετά επικίνδυνο. Η Harar είναι γεμάτη χρώματα, ανθρώπους μυρωδιές. Στο “χριστιανικό παζάρι”, ένα αμέτρητο πλήθος γυναικών απλώνει την πραμάτεια καταγής. Στο “μουσουλμανικό παζάρι” μαγαζάκια πωλούν από υφάσματα μέχρι κινέζικα ραδιοφωνάκια. Στα χασάπικα βρίσκεις κρέας καμήλας αλλά πρέπει να το προμηθεύσεις ο ίδιος στα εστιατόρια. Στα εργαστήρια του καφέ η μυρωδιά μεθά τους οσφρητικούς κάλυκες.
Η Jijiga είναι η πρωτεύουσα της Somali region και η αφετηρία του στριμωγμένου minibus για τα σύνορα με τη Σομαλιλάνδη.
Το βύθισμα Danakil, έως 150 μέτρα κάτω απ’ το επίπεδο της θάλασσας είναι ένα από τα ζεστότερα και πιο αφιλόξενα Τόποι της γης. Εδώ καταλήγει το Rift Valley, το μεγάλο ηφαιστειακό τόξο που εκτείνεται στο μεγαλύτερο μέρος της ανατολικής Αφρικής. Στα 3 ταξίδια μου στην Αιθιοπία είχα την τύχη να επισκεφτώ αυτό το εκπληκτικής μοναδικότητας τοπίο που δε θυμίζει σε τίποτα τον πλανήτη γη. Απέραντες λίμνες αλατιού, τοπία με αλλόκοτα χρώματα λόγω των ηφαιστειακών χημικών στοιχείων που εκλείονται από τη γη και αποκορύφωμα το απόκοσμο ηφαίστειο Erta Ale. Ένα από τα μόλις τέσσερα ενεργά ηφαίστεια στη γη όπου μπορείς να βρεθείς στο χείλος ενός κρατήρα με μια μόνιμη λίμνη λάβας. Το ταξίδι εδώ δεν είναι εύκολο, ούτε απολύτως ασφαλές καθώς έχουν σημειωθεί επιθέσεις από αυτονομιστικές οργανώσεις των Afar.
Η κοιτίδα του ανθρώπινου είδους…
Δεκέμβριος 2011, Δεκέμβριος 2014, Αύγουστος 2022.
Αν έχεις πρότερη εμπειρία από μια τυπική Αφρικανική πρωτεύουσα, η Addis Ababa δε θα σου φανεί πολύ διαφορετική. Όχλος, σκόνη, κυκλοφοριακό, ασφυκτικά γεμάτα mini buses.
Η διαφορά με άλλες αφρικανικές πρωτεύουσες είναι στο αίσθημα ασφάλειας, καθώς η Addis και η Αιθιοπία γενικότερα είναι τόπος που μπορείς να σουλατσάρεις άφοβα ακόμα και το βράδυ κουβαλώντας ογκώδη τούβλα αμέτρητων κουρελιασμένων τοπικών χαρτονομισμάτων.
Στο αεροδρόμιο της Addis Ababa η διαδικασία έκδοσης visa το 2011 ήταν φτηνή υπόθεση ($15). Δυστυχώς η τιμή αυτή αυξήθηκε πολύ μαζί με το κόστος διαβίωσης γενικότερα, όπως διαπίστωσα το 2014 που την επισκέφτηκα πάλι. Διαπίστωσα επίσης ότι ο τουρισμός ανακαλύπτει σιγά -σιγά αυτή την τόσο μοναδική χώρα επηρεάζοντας την αυθεντικότητά της, προσφέροντας όμως πολύτιμο συνάλλαγμα.
Στο πρώτο ταξίδι, το 2011 θα “οργώσουμε” για έξι μέρες το νότο και τη μυθική κοιλάδα του ποταμού Omo με τις εξωπραγματικές φυλές, με όχημα 4Χ4 και οδηγό. Το βόρειο τμήμα της χώρας θα το διανύσουμε με πτήσεις και δημόσια μέσα μεταφοράς. Το κόστος ενοικίασης του οχήματος ήταν σχετικά χαμηλό. Για τα εισιτήρια των εσωτερικών πτήσεων υπάρχει ένας κανονισμός που προσφέρει 50% έκπτωση αν η διεθνής πτήση πραγματοποιείται επίσης με Ethiopian Airlines. Την εποχή εκείνη όμως η εν λόγω εταιρεία δεν είχε σύνδεση με την Αθήνα, όμως ένα τοπικό πρακτορείο εισιτηρίων μας εξασφάλισε την έκπτωση, εκδίδοντάς μας εισιτήρια πριν την άφιξή μας και χωρίς καμία προκαταβολή. Παλιές καλές εποχές για φτηνό ταξίδι…
Ο ρυθμός ανάπτυξης της Αιθιοπίας είναι εμφανής στην πρωτεύουσα που χρόνο με το χρόνο αλλάζει, ενώ πλέον έχει αποκτήσει τον πρώτο υπέργειο αστικό σιδηρόδρομο στην υποσαχάρια Αφρική.
Το ταξίδι του Δεκεμβρίου του 2011 ξεκινά με κατεύθυνση προς το νότο. Η σκόνη θα γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της εμπειρίας αυτής. Οι δρόμοι το 2011 είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση απ’ ότι στο παρελθόν αλλά μην προσπαθήσει κανείς να συγκρίνει με τα οδικά δίκτυα της Ευρώπης. Παρ’ ότι έχουμε και στην Ελλάδα πολύ κακούς δρόμους, η βασανιστική πορεία προς το νότο θα μας ταΐσει Αφρικανικό κοκκινόχωμα με το κουταλάκι.
Το τοπίο είναι όμορφο, με αραιό πράσινο που έχει αλλάξει χρώμα κι αυτό, ντυμένο με την κόκκινη σκόνη, ενώ διάσπαρτες κυλινδρικές καλύβες με χορταρένιες στέγες διακρίνονται σποραδικά. Αλλά πιο παράξενη είναι η απουσία ιδιωτικών αυτοκινήτων. Γαϊδουράκια και κάρα είναι τα οχήματα που κυριαρχούν, ενώ πιο σπάνια κάποιο φορτηγό ή σαραβαλιασμένο mini bus έρχεται να διαταράξει την ηρεμία και να γεμίσει με καπνό τον αέρα.
Μετά από κάμποσες ώρες, φτάνουμε στην πόλη Arba Minch. Η πόλη είναι χτισμένη κοντά στις όχθες της λίμνης Chamo και δεν πρέπει κανείς να παραλείψει μια βόλτα με μηχανοκίνητη πιρόγα. Γιατί δεν πρόκειται για μια κοινή λίμνη, αλλά για αυθεντικά Αφρικανική. Απόδειξη αυτού, θηριώδεις κροκόδειλοι κολυμπούν στα νερά της και λιάζονται πάνω σε μικρά διάσπαρτα νησάκια. Το ανεκπαίδευτο μάτι δυσκολεύεται να διακρίνει κάποιους. Ακίνητοι και καμουφλαρισμένοι, όμοιοι χρωματικά με το έδαφος σου αποκαλύπτονται ξαφνικά και αιφνιδιάζεσαι που δεν είχες αντιληφθεί ένα τόσο ογκώδες πλάσμα. Λίγο πιο πέρα, ιπποπόταμοι οξύθυμοί και ύπουλοι. Ο βαρκάρης πλησιάζει σε απόσταση ασφαλείας, αθόρυβα με σβηστή μηχανή. Όμως τα τεράστια σαγόνια ενός ενοχλημένου hippo ξεπροβάλλουν κοντά στη βάρκα και έντρομοι δραπετεύουμε ολοταχώς. Είναι γνωστό πως πρόκειται για το θηλαστικό που είναι υπεύθυνο για τους περισσότερους θανάτους στην Αφρική εξαιτίας της απρόβλεπτης συμπεριφοράς του αλλά και του γεγονότος της διαβίωσής του κοντά σε ανθρώπινους οικισμούς. Στη διαδρομή, άλλο ένα παράξενο πλάσμα εμφανίζεται. Όχι μόνο ένα, αλλά μια ομάδα από πουλιά μαραμπού, μεγάλα κι άσχημα με φαλακρό κεφάλι και λαιμό, είναι οι πτωματοφάγοι καθαριστές της Αφρικής. Ένας ψαράς τους ρίχνει ψάρια κι εκείνα αδηφάγα τα καταπίνουν φουσκώνοντας τα λαρύγγια τους και τον ελαστικό ασκό του ράμφους τους.
Η διαδρομή συνεχίζεται μέχρι την πόλη Soddo όπου θα γίνει η διανυκτέρευση. Η πόλη δεν έχει κάποια ιδιαίτερη ομορφιά αλλά η σκόνη διατηρεί επάξια την τυπικότητα της Αφρικής. Σε τοπικό εστιατόριο δοκιμάζω την Αιθιοπική κουζίνα. Το μενού αποτελείται από την περίφημη injera, μια αφρώδη υπόξινη ζύμη φτιαγμένη με αλεύρι του τοπικού φυτού teff και που αποτελεί τη βάση του εθνικού πιάτου της χώρας ενώ επάνω της βρίσκεται συνήθως κρέας καυτερό και σκληρό σαν καουτσούκ. Επίσης η ζύμη αυτή εκτελεί και χρέη πηρουνιού καθώς το τελευταίο δε συνηθίζεται.
Πρωινό ξύπνημα για το επίπονο κομμάτι της διαδρομής μέχρι τη Jinka, το εφαλτήριο για τις φυλές του νότου.
Κάνουμε μια μικρή στάση για ξεκούραση στο Konso, όπου γυναίκες και μικρά παιδιά πουλούν την πραμάτεια τους στο δρόμο, τροπικά φρούτα, μπανάνες, γκουάβα και φρούτα του πάθους. Το τοπικό σχολείο είχε διάλειμμα και η φωτογραφική μου περιέργειά μου με οδήγησε προς τα εκεί. Ακόμα μεγαλύτερη όμως ήταν η περιέργεια των παιδιών για τον faranji, τον λευκό όπως λέγεται στα Amharic, τη γλώσσα της Αιθιοπίας.
Η πορεία συνεχίζεται και στο υψίπεδο του Key Afar αντικρύζω μια αχανή Αφρικανική κοιλάδα. Ο χωματόδρομος μετατρέπεται σε καφετί σύννεφο πίσω απ’ το αμάξι, αλλά αυτό δεν αποτρέπει τα αμέτρητα παιδάκια απ’ το να τρέχουν πίσω του φωνάζοντας hayla, haylaaa. Το… “Highland” ήταν η πρώτη μάρκα εμφιαλωμένου νερού στη χώρα και τα άδεια μπουκάλια είναι πολύτιμα καθώς πωλούνται και χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά του δυσεύρετου νερού. Θα άκουγα άπειρες φορές τα παιδάκια να ξεφυτρώνουν απ’ το πουθενά και να τρέχουν πίσω από το αυτοκίνητο. Και ισάριθμες θα ξεροκατάπινα και θα έσφιγγα τα δόντια τρίζοντας τη σκόνη, προσπαθώντας να ελέγξω τη συγκίνησή μου. Κι άλλα παιδάκια και μανάδες μαζεύουν νερό και πλένονται σε λασπωμένους νερόλακους. Η δύση μας βρίσκει επιτέλους στη Jinka. Η αναζήτηση καταλύματος είναι κάπως απογοητευτική σε ότι αφορά τις συνθήκες άνεσης και καθαριότητας που μπορεί να βρει κανείς. Και σα να μην έφτανε αυτό, μια διακοπή ηλεκτροδότησης και κατά συνέπεια και ύδρευσης θα μας αναγκάσει τις επόμενες δύο μέρες να φροντίζουμε την υγιεινή μας με εμφιαλωμένο νερό. Το σκοτάδι πέφτει πυκνό στην πόλη και η προσπάθεια βραδινής εξόρμησης είναι μάταια.
Η σημερινή μέρα είναι αφιερωμένη στις τοπικές φυλές. Μετά από απαραίτητο registration και συνοδεία ένοπλου φρουρού, κατευθυνόμαστε προς το εθνικό πάρκο Mago. Η πρώτη επίσκεψη, είναι στους καταυλισμούς της περίφημης φυλής Mursi. Οι Mursi όπως και οι Surma είναι ιδιαίτερα γνωστοί λόγω του βάρβαρου εθίμου των γυναικών που τρυπούν σε νεαρή ηλικία το κάτω χείλος τους και τοποθετούν έναν πήλινο ή ξύλινο δίσκο. Η διαδικασία τοποθέτησης ολοένα και μεγαλύτερου δίσκου συχνά συνοδεύεται και από αφαίρεση των μπροστινών κάτω δοντιών. Όσο μεγαλύτερο το “πιατάκι” και όσο πιο ξεχειλωμένο είναι το κάτω χείλος, τόσο πιο περιζήτητη είναι η νύφη και μεγαλύτερο το τίμημα σε ζώα από τον επίδοξο γαμπρό. Οι άνδρες, οπλισμένοι συχνά με AK-47 επιδίδονται σε βίαιους ανταγωνισμούς για την κοινωνική θέση τους στη φυλή. Η ημίγυμνη φυλή είναι “άγρια”, οξύθυμη και τα πνεύματα εύκολα εξεγείρονται. Δυστυχώς ο τουρισμός έχει ήδη επέμβει στην αυθεντικότητα της φυλής που ποζάρει για φωτογραφίες απαιτώντας σε ενοχλητικό βαθμό χρήματα, σ’ ένα “ζωολογικό κήπο” όπου τα εκθέματα είναι ανθρώπινα όντα. Η φωτογράφιση επί πληρωμή είναι κάτι που δεν επικροτώ σαν πρακτική και αυτή η φολκλόρ τουριστική δραστηριότητα δε με ενδιαφέρει ως έκφραση τέχνης. Αυτή είναι ίσως η μοναδική φορά που υποκύπτω σε αυτή την απογοητευτική διαδικασία.
Η παρουσία του ένοπλου φρουρού μοιάζει απαραίτητη καθώς οι Mursi σε τραβολογούν από παντού φωνάζοντας στα αυτιά σου… brrr, brrr (όπου birr είναι το νόμισμα της χώρας). Αν κάνεις το λάθος και απαθανατίσεις μια γενική άποψη του χωριού, τότε θα πρέπει να κουβαλάς πολλές δεκάδες μικρά χαρτονομίσματα γιατί θα σου ζητήσουν να τους πληρώσεις όλους. Εκτός από τα lip plates, τα ημίγυμνα μέλη της φυλής φορούν αλλόκοτα στολίδια στο κεφάλι, φτιαγμένα από κέρατα ζώων και κρανία, δεμένα μεταξύ τους με σχοινιά. Τα παιδιά βάφουν το πρόσωπο και το σώμα τους με περίτεχνα λευκά σχέδια κάνοντάς τα να μοιάζουν με φαντάσματα.
Συνηθισμένο στο μενού τους είναι ένα πολύ δυναμωτικό μίγμα αίματος με γάλα. Τα ζώα αποτελούν πολύτιμο αγαθό και δε σφαγιάζονται παρά μόνο σε έκτακτες περιστάσεις. Αντ’ αυτού, ένα μικρό τρύπημα στην καρωτίδα του ζώου είναι αρκετό για να προσφέρει αίμα αρκετό για ένα πλήρες γεύμα. Επιστροφή απ’ τη γη των Mursi και επίσκεψη στην επόμενη φυλή, τους Ari. Οι Ari δεν έχουν να επιδείξουν κάποιο εμφανισιακό ή ενδυματολογικό show. Ζουν σε χωμάτινες καλύβες και το πρώτο που συναντάς είναι καλοσυνάτα γλυκύτατα παιδάκια. Η συγκίνηση είναι έντονη καθώς τα παιδάκια σχεδόν τσακώνονται για το ποιο θα πρωτοκρατήσει το χέρι του λεύκου επισκέπτη. Ίσως περιμένουν κάτι να τους δώσεις, αλλά δε ζητούν τίποτα. Κάποια πιο μεγάλα ίσως σου ζητήσουν στυλό, κάτι που είναι λάθος να δώσεις στο δρόμο. Μου έχει τύχει πολλές φορές να τσακώνονται βίαια μεταξύ τους, χτυπώντας, τραβολογώντας και στο τέλος καταστρέφοντας ότι τους έδωσες. Στο κέντρο του χωριού υπάρχει υπαίθρια αγορά με πλήθος κόσμου να εμπορεύεται την πραμάτεια που είναι απλωμένη στο έδαφος. Κάθομαι στον πεσμένο κορμό ενός δέντρου για να ξεκουραστώ και ξαφνικά έρχονται και κάθονται δίπλα μου γύρω στα 20 παιδάκια. Πιο πέρα, ένα τοπικό μπαράκι παίζει δυνατά Αφρικανικούς ρυθμούς και οι νεαροί μας παροτρύνουν να χορέψουμε στον παραληρηματικό τους χορό. Ο Δ. αγοράζει για σουβενίρ δύο δρεπάνια από έναν μεσήλικα. Μετά από λίγο εμφανίζεται η γυναίκα του έξαλλη και τα ζητά πίσω, επιστρέφοντας τα χρήματα και ξεστομίζοντας ατέλειωτες κατσάδες στο μεθυσμένο σύζυγο. Βράδυ στη Jinka που εξακολουθεί να μην έχει ρεύμα και νερό. Δύσκολο να απαλλαγεί κανείς από τη σκόνη και τον ιδρώτα χρησιμοποιώντας μπουκάλια εμφιαλωμένου νερού, αλλά η δική μου αγωνία είναι το πώς θα φορτίσω τις μπαταρίες της κάμερας. Σε τοπικό εστιατόριο βρήκαμε κάτι να φάμε, να ξεδιψάσουμε με τοπική μπύρα St. George και να πιάσουμε κουβέντα με τη νεολαία. Το ξημέρωμα εγκαταλείπουμε τη Jinka κατευθυνόμενοι νότια στην περιοχή Turmi, κοντά στη λίμνη Turkana και τα σύνορα με την Kenya.
Στην περιοχή δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου καταλύματα και το lodge που βρίσκουμε είναι ακριβό για το budget μας. Όμως διαθέτει ωραιότατες σκηνές glamping δύο ατόμων με κρεβάτι σε σχετικά καλή τιμή. Η ηλεκτρική γεννήτρια λειτουργεί για λίγες μόνο ώρες το βράδυ και μετά από τρεις ημέρες χωρίς ηλεκτρισμό οι μπαταρίες της κάμερας θα μείνουν άδειες.
Το εβδομαδιαίο υπαίθριο market λαμβάνει χώρα στον οικισμό της Dimeka. Εκεί έχεις την ευκαιρία να βρεθείς πιο κοντά στις φυλές, στην καθημερινότητά τους. Στο Turmi θα συναντήσουμε πολλές ακόμα φυλές, με κυρίαρχη αυτή των Hamar με τις κομψές, ήρεμες γυναικείες παρουσίες του. Οι γυναίκες Hamar, φορούν δέρμα κατσίκας για φούστα και το συχνά γυμνό τους στήθος είναι διακοσμημένο με πολυάριθμα κολιέ φτιαγμένα από λευκά κοχύλια. Πλήθος ακόμα διακοσμητικών αξεσουάρ κοσμούν τις φορεσιές, όπως κλειδιά, περιδέραια από χάντρες και ανθρώπινα μαλλιά. Όλα αυτά τα ανταλλάσσουν μεταξύ τους στην αγορά.
Πιο χαρακτηριστική όμως είναι η κόμη των γυναικών. Ένα μείγμα πηλού και βουτύρου δίνει στα μαλλιά έντονο κόκκινο χρώμα και πλαστική υφή. Το σώμα τους είναι επίσης καλυμμένο με αυτό το μείγμα, ενώ έντονα στην πλάτη τους είναι τα σημάδια μαστιγώματος, μέρος κι αυτό των σκληρών εθιμοτυπικών τους. Μετά απ΄ την εξωπραγματική αυτή αγορά, συνέχεια έχει η επίσκεψη σε χωριό των Hamar. Το έθιμο της ενηλικίωσης, όπου το νεαρό αγόρι πρέπει να τρέξει γυμνό πάνω στις πλάτες στοιχισμένων ταύρων είχε πραγματοποιηθεί την προηγούμενη μέρα και δεν είχα την ευκαιρία να το δω. Απ’ ό,τι έμαθα μετά από κάποια χρόνια, αυτά τα έθιμα τείνουν να μετατραπούν σε στημένες τουριστικές ατραξιόν. Σήμερα όμως έχει γάμο! Ξυπόλυτοι νέοι και νέες χοροπηδούν ρυθμικά στο ρυθμό των τυμπάνων αντικριστά, αναζητώντας το μελλοντικό τους ταίρι. Ο ήλιος δύει στην πεδιάδα των Hamar διαγράφοντας τις σιλουέτες των παιδιών που παρακολουθούν τη γιορτή. Το βράδι στο lodge, σ’ αυτή την απομακρυσμένη γωνιά της Αφρικής, συναντώ δύο Έλληνες. Ο Βαγγέλης και ο Γιώργος απ’ τη Θεσσαλονίκη είναι κι αυτοί παθιασμένοι ταξιδευτές. Μαζί ανταλλάζουμε εμπειρίες και κρατάμε επαφή για μελλοντικά ταξιδιωτικά πλάνα.
Άλλη μια μέρα στους κακοτράχαλους, σκονισμένους δρόμους ξεκινά. Με πορεία ανατολική κινούμαστε παράλληλα με τα σύνορα της Κένυας. Επόμενη στάση στο Arbore και την ομώνυμη φυλή. Εξωτικές ημίγυμνες νεαρές γυναίκες, είναι φορτωμένες με αμέτρητα περιδέραια από πολύχρωμες χάντρες και ένα χαρακτηριστικό μαύρο πέπλο στο κεφάλι ή τους ώμους. Τα γυαλιστερά μαύρα κορμιά τους διαγράφονται σα γλυπτά κάτω απ’ τον ανελέητα καυτό ήλιο. Τα μέλη της φυλής ζητούν κι εδώ χρήματα για τις φωτογραφίες, όμως είναι πολύ πιο ήρεμοι και συνεννοήσιμοι σε σχέση με τους Mursi. Συμφωνούμε να γίνει ομαδική πληρωμή, κάτι πολύ πιο πρακτικό καθώς δεν είναι εύκολο να κουβαλά κανείς πληθώρα χαρτονομισμάτων μικρής αξίας. Η καταγραφή των “κλικς” γίνεται στην επιφάνεια μιας… σαγιονάρας!
Μετά από πολλές ώρες σκόνης σε κακό χωματόδρομο, επιστροφή και στάση ξανά στο χωριό Konso. Το χωριό είναι αρκετά “πολιτισμένο”. Καλύβες φτιαγμένα από πέτρα, με στέγη από χορτάρι ή λαμαρίνες και μια εκκλησία. Οι ανιμιστικές φυλές του νότου δίνουν τη θέση τους σε μια μίξη χριστιανικών και τοπικών εθίμων. Χαρακτηριστικά είναι τα ξύλινα ανθρωπόμορφα totem που ονομάζονται wagas, αφιερωμένα στη μνήμη των νεκρών. Ο δρόμος για την επιστροφή ατην Addis Ababa είναι μακρύς αλλά επιτέλους ασφαλτοστρωμένος. Κάνουμε στάση στο Shashemene, το χωριό των rastafari. Ο αυτοκράτορας Haile Selassie είχε προσφέρει αυτή την έκταση στους Τζαμαϊκανούς πιστούς του ρασταφαρισμού, που ανέμεναν τον ερχομό του μεσσία από τα πάτρια εδάφη της Αφρικής και τον οποίο ταύτισαν με το πρόσωπο του Selassie. Σήμερα, το χωριό παρουσιάζει ελάχιστο ενδιαφέρον. Οι κάτοικοι είναι κλεισμένοι στα σπίτια τους και αποφεύγουν την επαφή με τους αδιάκριτους τουρίστες. Υπάρχει ένα κατάστημα με εικαστικές δημιουργίες πάνω σε πάπυρο από φύλλα μπανάνας ενώ έφηβοι σε πλησιάζουν προσπαθώντας να σου πουλήσουν μαριχουάνα. Βρισκόμαστε και πάλι στο Arba Minch που έχει εορτασμούς στην εκκλησία του Αρχαγγέλου Γαβριήλ. Πλήθος κόσμου προσκυνά μέσα και έξω από το χώρο, ενώ στο εσωτερικό λαμβάνει χώρα μια κατανυκτική λειτουργία, με αλλόκοτους ψαλμούς συνοδεία τυμπάνων, με πιστούς και ιερείς ντυμένους με ολόλευκους μανδύες και τουρμπάνια.
Το βράδυ είμαστε πίσω στην πρωτεύουσα και αποχαιρετάμε τον οδηγό του οχήματός μας για τη συνέχιση του ταξιδιού με άλλα μέσα μεταφοράς. Μας αφήνει στο ελληνικό club της Addis που ονομάζεται Olympiakos. Δυστυχώς δε βρίσκουμε κανέναν Έλληνα αλλά απολαμβάνουμε μια νοστιμότατη και ακριβούτσικη πίτσα. Η ώρα έχει περάσει και δε φροντίσαμε για ξενοδοχείο ενώ η πτήση για Bahir Dar είναι νωρίς το πρωί της επομένης. Δίπλα στην ελληνική λέσχη υπάρχει ένα ξενοδοχείο αλλά η τιμή του είναι εξωφρενική σε σχέση με ό,τι είχαμε συνηθίσει. Η απόφαση ελήφθη και η διανυκτέρευση γίνεται στον περιορισμένη και άβολη αίθουσα του κρύου αεροδρομίου, υπό την αδιαφορία των υπαλλήλων.
Πτήση και άφιξη στο Bahir Dar. Η πόλη είναι χτισμένη στην όχθη της λίμνης Tana και προσφέρει όμορφα σημεία για περίπατο. Ξενοδοχεία υπάρχουν αρκετά και πολύ φτηνά. Το Bahir Dar φημίζεται για τα μοναστήρια που είναι χτισμένα στα νησάκια της λίμνης. Δε μοιάζουν με τα γνωστά μας μοναστήρια καθώς πρόκειται για μεγάλες ξύλινες καλύβες, με πολύ όμορφες αγιογραφίες σε έντονα χρώματα. Σε ένα σημείο της λίμνης, το νερό τροφοδοτεί έναν ποταμό, ο οποίος είναι ο μακρύτερος του κόσμου. Είναι ο γαλάζιος Νείλος, που ξεκινά από εδώ το μακρύ ταξίδι του, ενώνεται με το λευκό Νείλο στο Χαρτούμ του Σουδάν και συνεχίζει για να καταλήξει στη Μεσόγειο θάλασσα. Στις πηγές του Νείλου ιπποπόταμοι χασμουριώνται σε απόσταση αναπνοής από τη σύγχρονη πόλη του Bahir Dar. Το δειλινό είναι μαγευτικό, με τη θέα της λίμνης απ’ το εστιατόριο Lake shore συνοδευόμενη από εξαιρετικό και φτηνό ψάρι.
Την επόμενη το πρωί τα μέλη της παρέας που αγαπούν τον καφέ ψάχνουν για μια λύση take away. Όμως ο καφές στην Αιθιοπία -τη χώρα που ανακαλύφθηκε ο καφές- είναι ολόκληρη ιεροτελεστία. Προετοιμάζεται με επιμέλεια από γυναίκες πάνω σε έναν χαρακτηριστικό φορητό ξύλινο τραπεζάκι μαζί με αρωματικά λιβάνια, ενώ τριγύρω στο έδαφος απλώνουν φρεσκοκομμένο χορτάρι για να κάτσει ο επισκέπτης. Η διαδρομή συνεχίζεται για το Gondar με ένα σαραβαλιασμένο mini bus που βρίσκουμε επί τόπου.
Το Gondar ή Gonder είναι η παλιά πρωτεύουσα της Αιθιοπικής αυτοκρατορίας, ή πόλη των κάστρων, το “Camelot της Αφρικής”! Και πραγματικά, σε μια ήπειρο που με εξαίρεση τα φαραωνικά μεγαλουργήματα απουσιάζουν τα ανθρώπινα μνημεία, στο Gondar αναβιώνει κανείς τη μυθική εποχή των μαύρων αυτοκρατόρων. Στα κάστρα, που διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση και σήμερα αποτελούν μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, ήκμασαν οι τέχνες της μουσικής, της λογοτεχνίας και της ζωγραφικής. Με τη βοήθεια ενός απ’ τους πιτσιρικάδες που προσφέρονται να σου δείξουν κάποιο κατάλυμα έναντι μηδαμινής προμήθειας, βρίσκουμε πεντακάθαρο οικογενειακό ξενοδοχείο σε εξαιρετικά χαμηλή τιμή. Πραγματικά άξιζε με το παραπάνω η άνετη και οικονομική αυτή διαμονή με το δωρεάν πρωτοχρονιάτικο δείπνο στην αναπαυτική υπαίθρια σάλα και τη φιλικότητα των ιδιοκτητών. Εκτός από τα κάστρα, η πόλη έχει να επιδείξει μια απ’ τις συνήθεις σκονισμένες αγορές, όπου μεταξύ άλλων σύρονται απελπισμένα ζωντανά πτηνά, δεμένα απ’ τα πόδια. Αρκετές είναι και οι εκκλησίες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον στην πόλη. Στο απογευματινό κήρυγμα στον προαύλιο χώρο, πλήθος γυναικών κάθονται ντυμένες με λευκά πέπλα, δημιουργώντας μια αρμονική οπτασία. Το βράδυ ανακαλύπτουμε ένα ακόμα εξαιρετικό εστιατόριο. Ονομάζεται “The four sisters” που όπως δηλώνει το όνομά του ανήκει σε 4 αδελφές που με πολύ μεράκι (και τραπεζικό δάνειο) έφτιαξαν έναν καλόγουστο πετρόχτιστο χώρο με πολύ καλή κουζίνα. Ζωντανή μουσική συνοδεύει τη γευσιγνωσία, με τους τυμπανιστές να περιστρέφονται γύρω από το μακρύ κεντρικό τραπέζι ενώ ρέει άφθονο παραδοσιακό tej, ζεστό κρασί με μέλι. Αν βρεθείτε ποτέ στο Gondar αξίζει να το επισκεφθείτε και να απολαύσετε τη γευστική φιλοξενία των τεσσάρων αδελφών. Η νεότερη αδελφή μιλά άπταιστα αγγλικά με αμερικανική προφορά, τα οποία έμαθε αποκλειστικά απ’ την τηλεόραση!
H περιοχή είναι εφαλτήριο για πεζοπορικές εξορμήσεις στα περίφημα Simien mountains. Ο χρόνος επιτρέπει για ένα μονοήμερο trekking μόνο. Μετά από διαδρομή με αυτοκίνητο σε πολύ κακοτράχαλο ορεινό δρόμο και μετά από μικρή στάση σε Εβραϊκό χωριό της περιοχής, ακολουθεί μια απολαυστική πεζοπορία με θέα μια αχανή, επιβλητική οροσειρά που εκτείνεται στον ορίζοντα, με απόκρημνες βουνοκορφές ως εκεί που φτάνει το μάτι.
Η επόμενη πτήση προσφέρει μια ακόμα θεαματική άποψη των Simien μέχρι την προσγείωση στα υψίπεδα της Lalibela. Η Lalibela είναι ο πιο διάσημος προορισμός της Αιθιοπίας και μια απ τις ιερές πόλεις της. Οι μοναδικές στον κόσμο μονολιθικές εκκλησίες της θα αφήσουν τον επισκέπτη άφωνο. Μετά την άλωση της Ιερουσαλήμ το 1187 από τους μουσουλμάνους, ο βασιλιάς Lalibela οραματίστηκε το φιλόδοξο σχέδιο της ίδρυσης μιας νέας Ιερουσαλήμ. Κάθε μία από τις 11 εκκλησίες είναι σμιλεμένη σε επιβλητικές διαστάσεις αλλά με γεωμετρική ακρίβεια σε ένα μοναδικό κομμάτι βράχου. Βιβλικές φιγούρες ιερέων και πιστών με λευκές ενδυμασίες συναντά κανείς μέσα και έξω απ’ τους ναούς που σε μεταφέρουν στην εποχή του Ιησού. Είναι τόσο έντονη δε η πίστη που αλλόκοτα τελετουργικά ακολουθούνται. Προσκυνητές μπαινοβγαίνουν σε ένα λάκκο στο χώμα κρατώντας ένα κομμάτι ψωμί, άλλοι ουρλιάζουν ικετεύοντας ενώ άλλοι φιλούν την άψυχη πέτρα του ναού.
Το τέλος του ταξιδιού με βρίσκει πίσω στην Addis Ababa γεμάτο εικόνες, εμπειρίες και αρκετά σουβενίρ. Μια βόλτα στην πόλη μου δείχνει ξανά την ιδιαίτερη μίξη του σύγχρονου στοιχείου με αυτό της εγκατάλειψης. Μικρά εμπορικά κέντρα, εστιατόρια και μπαράκια προσελκύουν τη νεολαία και τους τουρίστες ενώ οι χωματόδρομοι, η σκόνη και η ανέχεια συνυπάρχουν. Και σαν επιστέγασμα, άλλο ένα blackout βυθίζει την πόλη στο σκοτάδι και η ακόλουθη διακοπή ύδρευσης μου στερεί ένα ανακουφιστικό μπάνιο. Την επόμενη μέρα πάω κατ’ ευθείαν στη δουλειά, φορώντας ακόμα τη σκόνη της Αφρικής.
Δεκέμβριος 2014.
Μια πτήση με τη SudanAir, μια απ’ τις πιο επισφαλείς αεροπορικές εταιρίες παγκοσμίως μας μεταφέρει απ’ το Χαρτούμ του Σουδάν στη γνώριμη πλέον Addis Ababa. Η πτήση ήταν οικονομική αλλά και περιπετειώδης καθώς το αεροπλάνο ήταν γεμάτο από επαναπατριζόμενους λαθρομετανάστες. Στο μπροστινό κάθισμα καθόταν κάποιος με ψυχική διαταραχή, ρακένδυτος και ξυπόλυτος. Ούρλιαζε σχεδόν σε όλη τη διαδρομή άλλοτε βρίζοντας και άλλοτε ικετεύοντας και το πλήρωμα τον έδεσε απάνθρωπα με ιμάντα πάνω στο κάθισμά του. Η αναμονή για τις αποσκευές μεγάλη, κάποιοι προσπαθούν μέσα στο συνωστισμό να κλέψουν αποσκευές άλλων ενώ ο αλλόφρων συνεπιβάτης μας χοροπηδά ελεύθερος πλέον και ενοχλούσε τον κόσμο.
Καθώς η ώρα είναι 3 τα ξημερώματα, η αναζήτηση ξενοδοχείου κρίνεται μάταιη σπατάλη χρόνου και κόστους. Συνεπώς, το άβολο αεροδρόμιο της Addis θα μας φιλοξενήσει για ακόμα μια φορά. Κατά τις 8 το πρωί σκευρωμένος και με σχεδόν καθόλου ύπνο, ξυπνώ το συνταξιδιώτη μου Κ. Σε κατάσταση διάλυσης αναζητούμε ταξί για την πρεσβεία της Σομαλιλάνδης, όπου θα συνεχίσουμε το ταξίδι μετά από λίγες μέρες. Φτάνοντας, αντικρίζουμε μια γαλάζια σημαία με ένα λευκό άστρο που γνωρίζω καλά ότι ανήκει στη Σομαλία και όχι στο μη αναγνωρισμένο κρατίδιο που θέλουμε να επισκεφτούμε. Μετά από αναζήτηση βρίσκουμε τη σωστή πρεσβεία που είναι ένα απλό φτωχόσπιτο και δε θυμίζει τις άλλες πρεσβείες ακόμα και για των φτωχότερων Αφρικανικών κρατών. Η διαδικασία είναι απλή αλλά τσουχτερή στα $50. Ευτυχώς η βίζα της Αιθιοπίας στοίχισε σχετικά οικονομικά καθώς είχα την ευκαιρία να εκδώσω βίζα πολλαπλών εισόδων, στην πρεσβεία της Ρώμης για $30. Ενδεικτικά η βίζα μίας εισόδου κοστίζει πλέον 50 ευρώ στο αεροδρόμιο και δεν εκδίδεται καθόλου στα χερσαία σύνορα τα οποία θα χρειαστεί να περάσουμε επιστρέφοντας.
Σκοπεύουμε να ταξιδέψουμε την ίδια μέρα για την πόλη Harar. Όμως τα λεωφορεία έχουν ήδη αναχωρήσει τα χαράματα και η προσπάθεια μίσθωσης οχήματος προέβη άκαρπη, παρά την αναζήτηση σε πολλά σημεία της πόλης. Φορτωμένοι με μια αποσκευή στην πλάτη κι άλλη μια κρεμασμένη στο στήθος, κινούμε πεζή μέσα στη σκόνη, τη ρύπανση και τον καυτό ήλιο της Addis για αναζήτηση οικονομικού ξενοδοχείου κοντά στο σταθμό των λεωφορείων, ώστε να είμαστε έγκαιρα στις 5:30 πμ την επόμενη μέρα για αναχώρηση. Η κόπωση του ταξιδιού επιδεινώνεται από μια τρίωρη αναμονή στην κρατική εταιρία τηλεπικοινωνιών για τη γραφειοκρατική διαδικασία έκδοσης μιας απλής κάρτας SIM. Αδιανόητο, όταν στο Σουδάν τις πουλούσαν στα πεζοδρόμια. Μια ώρα μεσημεριανού ύπνου απέτρεψαν τη λιποθυμία για να συνεχίσουμε βολτάροντας στην πόλη, αναζητώντας φαγητό και κρύες μπύρες. Η μετακίνηση με τα mini bus σε πολλές αφρικανικές χώρες είναι αδιανόητη. Τα σαράβαλα αυτοκινητάκια χωρητικότητας 10 ατόμων στοιβάζονται με τον διπλάσιο αριθμό ανθρώπων. Θα τα συναντήσουμε στη συνέχεια της ιστορίας μας αλλά και σε πολλά ταξίδια σε άλλες χώρες.
Νωρίς την επόμενη μέρα βρισκόμαστε στο σχετικά πιο άνετο λεωφορείο για τη Harar όπου κάθε επιβάτης έχει τη θέση του. Η νύστα έντονη αλλά δεν υπερισχύει των εικόνων που εναλλάσσονται πίσω απ’ το τζάμι και διατηρούσαν το ενδιαφέρον μου. Το λεωφορείο σταματά για τουαλέτα. Άντρες και γυναίκες τρέχουν πίσω απ’ τους θάμνους για να διεκδικήσουν τον ατομικό τους χώρο υγιεινής. Το λεωφορείο κάνει μια ακόμα στάση σε ένα χωριουδάκι με το όνομα Hirna. Παρ’ ολίγο να με ξεχάσουν εκεί καθώς ήμουν συνεπαρμένος φωτογραφίζοντας και συζητώντας με τους ντόπιους.
Φτάνουμε νωρίς το απόγευμα στην ισλαμική πόλη της Harar και με τη βοήθεια “μεσάζοντα” βρίσκουμε κατάλυμα σε ένα όμορφο παραδοσιακό σπίτι εντός των τειχών της πόλης. Το δωμάτιο είναι στρωμένο με χαλιά και φυσικά επιβάλλεται να βγάλει κανείς τα παπούτσια του ενώ η ηλικιωμένη οικοδέσποινα δε θέλει επ’ ουδενί να τη φωτογραφήσω. Η οχυρωμένη πόλη της Harar έχει ισλαμικό πληθυσμό και μάλιστα θεωρείται η τέταρτη ιερότερη πόλη για τους μουσουλμάνους (η αλήθεια είναι ότι το έχω ακούσει για δεκάδες πόλεις αυτό). Την πόλη θα εξερευνήσουμε περισσότερο υπό το φως της επόμενης μέρας αλλά η βιασύνη μας είναι στο να προλάβουμε το μοναδικό… τάισμα της ύαινας. Η τακτική του καθημερινού ταΐσματος των φοβερών σαρκοβόρων ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960 από κάποιον αγρότη που με αυτό τον τρόπο προσπάθησε να αποτρέψει τις ζημιές που προκαλούσαν. Τώρα μόνο 2 παππούδες συνεχίζουν το έθιμο. Τα σαγόνια της διάστικτης ύαινας είναι από τα ισχυρότερα στη φύση, πολύ ισχυρότερα απ’ του λιονταριού και παρ’ όλο που είναι δειλό ζώο, η ισχύς της αγέλης το κάνει αρκετά επικίνδυνο. Μετά από προηγούμενή μου εμπειρία πρόσωπο-με-πρόσωπο, έξω απ’ τη σκηνή μου στη Ζιμπάμπουε, τώρα έχω την ευκαιρία να τις ταΐσω στο στόμα! Η επόμενη μέρα στη Harar είναι γεμάτη χρώματα, ανθρώπους μυρωδιές. Στο “χριστιανικό παζάρι”, ένα αμέτρητο πλήθος γυναικών απλώνει την πραμάτεια καταγής. Στο “μουσουλμανικό παζάρι” βρίσκονται μαγαζάκια που πωλούν από υφάσματα μέχρι κινέζικα ραδιοφωνάκια. Στα χασάπικα βρίσκεις κρέας καμήλας, αλλά πρέπει να το προμηθεύσεις ο ίδιος στα εστιατόρια οπότε δε μπαίνουμε σε αυτή τη διαδικασία. Το έχω δοκιμάσει σε άλλες χώρες όπως το Τσαντ, τη Μαυριτανία κλπ. Στα εργαστήρια του καφέ η μυρωδιά μεθά τους οσφρητικούς κάλυκες.
Η αναχώρηση για τα σύνορα της Σομαλιλάνδης δεν ήταν απλή υπόθεση. Παρ’ ότι η απόσταση δεν ήταν μεγάλη, πρέπει να αλλάξουμε τρία mini bus. Οι συνθήκες επιβεβαιώνουν την Αφρικανική παράνοια. Τα οχήματα πολλά και δύσκολα βγάζεις συμπέρασμα για τον προορισμό. Οι καλοθελητές πολλοί και πρέπει να τους διώχνεις για να αποφύγεις “καπέλο” στην τιμή. Πρέπει να ανεβάσεις μόνος το σάκο σου στην οροφή για να μη σου ζητήσουν λεφτά και γι’ αυτό. Τελευταίο και σοφότερο, καλό είναι να αγοράσεις μια επιπλέον θέση, για να γλιτώσεις το το να κάνεις τη διαδρομή αγκαλίτσα με ένα μαντράχαλο που δεν είχε πλυθεί ποτέ. Ακόμα και έτσι οι συνθήκες είναι δύσκολες και στριμωχτές. Κάποια στιγμή ο επιβάτης που κάθεται μπροστά μου κάνει εμετό πάνω στα καθίσματα. Εκτός από την αηδιαστική θέα και μυρωδιά, υπάρχει και έξαρση Ebola αυτή την εποχή σε κάποιες διπλανές χώρες. Σε όλη τη διαδρομή οι επιβάτες μασουλάνε qat. Το qat ή chat είναι ένα φυτό που φύεται στο κέρας της Αφρικής και την αραβική χερσόνησο. Έχει ψυχοτρόπο δράση και αποτελεί ένα ήπιο ναρκωτικό και ταυτόχρονα μια κοινωνική συνήθεια. Και ενώ είναι απαγορευμένο στον υπόλοιπο κόσμο, στην Υεμένη, τη Σομαλία και την επαρχία Somali της Αιθιοπίας είναι φανατική καθημερινή συνήθεια. Το χορτάρι αυτό έχει διάφορες ποικιλίες και τιμές και πρέπει να διατηρεί κανείς ποσότητα του φυτικού πολτού στο μάγουλο του για πολλές ώρες για να νιώσει κάποια επίδραση. Άφιξη στη Jijiga, την πρωτεύουσα της επαρχίας Somali και αλλαγή για το τελευταίο στριμωγμένο λεωφορείο για τα σύνορα. Εκτός από τις τέσσερις θέσεις για τους δυο μας, προσφέραμε το εισιτήριο και σε μια νεαρή μουσουλμάνα την Estahil. Η κοπέλα κατάγεται από τη Somaliland και σπουδάζει μηχανικός στη Jijiga. Όνειρό της είναι να πάει στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στη Σουηδία. Καθώς η δίδυμη αδελφή της ζει εκεί, φιλοδοξεί να γλιτώσει τη επικίνδυνη διάσχιση της Μεσογείου και να ταξιδέψει… με το διαβατήριο της αδελφής της. Επιστρέφοντας απ’ τη Somaliland θα έχω την ευκαιρία να δω περισσότερο τη Jijiga, η οποία έχει ελάχιστο ενδιαφέρον σαν πόλη και καμία τουριστική υποδομή εκτός από ένα ξενοδοχείο στο οποίο θα διαπραγματευτώ την τιμή.
Το Danakil είναι ένα από τα πιο αφιλόξενα και θερμότερα μέρη στον πλανήτη. Μια έρημος με υψόμετρο χαμηλότερο απ’ τη θάλασσα, με λίμνες από αλάτι και θειάφι, ένα εξωγήινο σκηνικό που κορυφώνεται στο ηφαίστειο, ένα από τα τέσσερα στον κόσμο με μόνιμη λίμνη λάβας. Σε αυτή την περιοχή που είναι αντίξοη προς τη ζωή, κατοικεί η φυλή των νομάδων Afar. Τραχείς, επιφυλακτικοί και ελάχιστα φιλικοί προς τους ξένους. Λίγες μέρες μετά το προηγούμενο ταξίδι μου, τον Ιανουάριο του 2012 μια αιματηρή επίθεση άφησε νεκρούς τουρίστες και τους συνοδούς τους. Άλλοι θεώρησαν υπεύθυνους αντάρτες από τη γειτονική Ερυθραία και άλλοι τους Afar αυτονομιστές.
Addis Ababa 2022
Η αεροπορική εταιρεία Ethiopian Airlines προσφέρει δωρεάν διαμονή σε ξενοδοχείο όταν η ενδιάμεση στάση στην Addis Ababa ξεπερνά τις 8 ώρες. Έτσι τον Αύγουστο του 2022, βρέθηκα για 2 ακόμα γεμάτες μέρες στη χαοτική αλλά αγαπημένη αυτή πόλη. Παρά τις σποραδικές βροχοπτώσεις, με τη συνταξιδιώτισσά μου περιηγηθήκαμε μεταξύ άλλων στη χαοτική αγορά του Mercato, στους καφενέδες της Piazza, την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και τoν ελληνορθόδοξο ναό, και βέβαια το Μουσείο με τα ευρήματα της “Lucy”.
Πρόκειται για τα απολιθωμένα οστά ενός θηλυκού του είδους ανθρωποειδών Australopithecus afarensis που ανακαλύφθηκε το 1974 και χρονολογείται πριν από περίπου 3,2 εκατομμύρια χρόνια. Ο σκελετός παρουσιάζει ένα μικρό κρανίο παρόμοιο με αυτό των μη-ανθρωπίνων πιθήκων, καθώς και στοιχεία για ένα βάδισμα που ήταν δίποδο και όρθιο, παρόμοιο με αυτό των ανθρώπων.
Η “Lucy” απέκτησε το όνομά της από το τραγούδι του 1967 “Lucy in the Sky with Diamonds” των Beatles, το οποίο παιζόταν στο χώρο των ανασκαφών. Μετά την ανακοίνωση της ανακάλυψης, η Lucy προσέλκυσε μεγάλο διεθνές ενδιαφέρον και έγινε γνωστό όνομα εκείνη την εποχή.
Ομαδικά ταξίδια, Δεκέμβριος 2023, Ιανουάριος 2025.
Μερικά ακόμα εκπληκτικά ταξίδις των Planet Voyagers ολοκληρώθηκαν γεμίζοντάς μας με αλησμόνητες εμπειρίες και ανεκτίμητα συναισθήματα. Η ΑΙΘΙΟΠΙΑ είναι ένας προορισμός συγκλονιστικός, με ποικιλομορφία που δε συναντάται αλλού στην Αφρική και έναν φιλικό και αξιαγάπητο λαό. Τα ταξίδια των Planet Voyagers στην Αιθιοπία περιέχουν πρόγραμμα και φιλοσοφία πολύ διαφορετική από των άλλων ταξιδιωτικών πρακτορείων.
Οι συνθήκες ήταν ιδιαίτερα απαιτητικές αλλά αποζημίωσαν τους συμμετέχοντες με το παραπάνω. Ήρθαμε σε ουσιαστική επαφή με τους πολιτισμούς των τελευταίων αυτόχθονων Νειλωτικών φυλών στην κοιλάδα του ποταμού Omo, που διατηρούν αρχαία ή και πρωτόγονα εμφανισιακά χαρακτηριστικά και έθιμα. Είχαμε την τύχη να παρευρεθούμε σε τελετή ενηλικίωσης αγοριού της φυλής Hamar, που κατάφερε να περάσει τη δοκιμασία τρέχοντας πάνω στις ράχες βοδιών, ενώ οι νεαρές κοπέλες συμμετείχαν στο βάναυσο έθιμο του μαστιγώματος προς ένδειξη θάρρους και συμπαράστασης. Διανυκτερεύσαμε ένα βράδυ σε σκηνές, σε χωριό της φυλής υπό το φως της πανσελήνου και δοκιμάσαμε μαζί τους κατσικάκι που ψήθηκε στη φωτιά «αντικριστό» όπως στην Ελλάδα. Συμμετείχαμε σε εθελοντικές δράσεις που διοργανώσαμε μόνοι μας, προσφέροντας γραφική ύλη σε σχολείο της φυλής Karo, αγαθά στη φυλή Dassanech, σάκους με σιτηρά στη φυλή Mursi, ρούχα σε χωριό της φυλής Ari, και αμέτρητες άλλες συγκινητικές πρωτοβουλίες προσφοράς από καθέναν μας. Ήρθαμε σε ισότιμη, ουσιαστική επαφή με τον τοπικό πληθυσμό και διασκεδάσαμε σχεδόν κάθε βράδυ μέχρι αργά, στα παραπήγματα-μπαράκια της υποσαχάριας Αφρικής.
Σε κάθε επιστροφή μας στην πρωτεύουσα Addis Ababa, νιώθαμε τον παλμό της καθημερινότητας περιδιαβαίνοντας τους δρόμους και τις αγορές, όπως στο πολύβουο και χαοτικό “Mercato”, τη μεγαλύτερη ανοιχτή αγορά της Αφρικής.
Το ταξίδι συνεχίστηκε με το δυσπρόσιτο καταβύθισμα Danakil, ένα αφιλόξενο περιβάλλον με εναλλαγές τεράστιων εκτάσεων ηφαιστειακής λάβας, ερήμου, αλμυρών λιμνών και άλλων τοπίων που δε θυμίζουν τίποτα άλλο στη γη. Η εμπειρία κορυφώθηκε στο Dallol, ένα σουρεαλιστικό περιβάλλον θειούχων κοιτασμάτων και λιμνών βραστού νερού, με απίστευτους συνδυασμούς χρωματικής παλέτας, από έντονα κίτρινα, φανταχτερά πράσινα, γαλάζιο, κόκκινα και μαύρα χημικά στοιχεία σε συνεχείς αντιδράσεις. Κολυμπήσαμε στην αλμυρή λίμνη Afdera, περπατήσαμε σε μια «θάλασσα αλατιού» στη λίμνη Assale και γνωρίσαμε τους εργάτες που εξακολουθούν να εξορύσσουν με παραδοσιακό τρόπο πλάκες από αλάτι, μεταφέροντάς τες με καμήλες σε αυτή την περιοχή που έχει υψόμετρο -125μ και είναι από τις θερμόμετρες του πλανήτη. Γνωρίσαμε επίσης την ανυπότακτη και ελάχιστα προσεγγίσιμη φυλή των Afar που ζει με αντίξοες συνθήκες στο αφιλόξενο αυτό τοπίο και επισκεφτήκαμε τους καταυλισμούς τους. Το εμβληματικότερο στοιχείο της φύσης στην κοιλάδα του Danakil δεν είναι άλλο από το περίφημο ενεργό ηφαίστειο Erta Ale, ένα από τα 4 στον πλανήτη με μόνιμη λίμνη λάβας. Αν και η πρόσφατη ροή λάβας στη λίμνη είχε στερεοποιηθεί προσφάτως, είχαμε τη σπάνια ευκαιρία να βαδίσουμε πάνω στην επιφάνεια της που έσπαζε κάτω από το βάρος μας, και να φτάσουμε σε απόσταση αναπνοής από έναν από τους κρατήρες κοχλάζουσας λάβας. Οι συνθήκες διαμονής στο Danakil είναι σκληρές, χωρίς υποδομές οργανωμένης κατασκήνωσης, τουαλέτας και ντους, σε τοπία ερημικά, με ελάχιστους οικισμούς που παρουσιάζουν ακραία τριτοκοσμική εικόνα. Το ταξίδι αυτό είναι για λίγους και συνειδητοποιημένους ταξιδιώτες, όμως όλοι μας αντεπεξήλθαμε άξια ανεξαρτήτως πρότερης εμπειρίας. Σε αυτό, εκτός από την άψογη οργάνωση από την ομάδα υποστήριξης οχημάτων 4Χ4, καθώς και τον εξαιρετικό μας μάγειρα, συνέβαλλε και το κέφι της παρέας.
Μετά από πολλά χιλιόμετρα οδικών διαδρομών και 5 εσωτερικών πτήσεων, το ταξίδι άλλαξε και πάλι μορφή, καθώς ζήσαμε τους κατανυκτικούς εορτασμούς και τις μυσταγωγικές τελετές των Χριστουγέννων (7 Ιανουαρίου κατά το αιθιοπικό ημερολόγιο) στις κατάμεστες, μονολιθικές εκκλησίες της Λαλιμπέλα. Νιώσαμε τον παλμό των χιλιάδων πιστών που συρρέουν από όλη τη χώρα και αφομοιωθήκαμε με το ασφυκτικό πλήθος που ευγενικά μας καλωσόρισε στις λειτουργίες ολονυκτίας.
Από όλες αυτές τις εμπειρίες σε αυτή την αφρικανική χώρα, αποκομίσαμε την αίσθηση ότι πήγαμε 3 ή και περισσότερα ταξίδια.
Ο κυριότερος παράγοντας όμως που έκανε αυτό το ταξίδι τόσο μοναδικό, ήταν η ίδια η παρέα και ο κάθε συμμετέχων ξεχωριστά, ανεξαρτήτως ηλικίας και υποβάθρου, που χάρισε με το δικό του τρόπο το κέφι, τη θετικότητα και τον εξαιρετικό χαρακτήρα του. Έχουμε την πεποίθηση ότι το ταξίδι αυτό, όχι απλά δεν έχει σχέση με κανένα ταξίδι «γκρουπ», αλλά ήταν ένα πραγματικό ταξίδι παρέας που δημιούργησε πολύτιμες και ισχυρές φιλίες. Ανακαλώντας τις υπέροχες αναμνήσεις, νιώθουμε έντονα τη νοσταλγία, μας λείπουν τα γέλια και οι στιγμές που ζήσαμε… Νιώθουμε έντονα τον αποχωρισμό και ευελπιστούμε να ανταμώσουμε ξανά σε οποιονδήποτε προορισμό στον πλανήτη.
Share this Post