Οι Εικόνες
Μαλαισία
🇲🇾
Η Μαλαισία είναι ένα κράτος στην Νοτιοανατολική Ασία που εκτείνεται σε δύο γεωγραφικές περιοχές, τη Μαλαισιανή χερσόνησο και το νησί Βόρνεο το οποίο μοιράζεται με την Ινδονησία και το Μπρουνέι. Έχει πληθυσμό περί τα 32 εκατομμύρια κατοίκους, με κύριο θρήσκευμα τον Ισλαμισμό και πολίτευμα Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Η νεότερη ιστορία της περιλαμβάνει έντονη αποικιοκρατική δραστηριότητα από Πορτογάλους, Ολλανδούς και Βρετανούς που διαδέχτηκαν τις τοπικές αυτοκρατορίες. Η Μαλαισία έχει μεγάλη αναπτυξιακή πορεία, σύγχρονες υποδομές και θεωρείται ένα από τα πλουσιότερα κράτη στην περιοχή, προσελκύοντας εργατικό δυναμικό από άλλες χώρες. Παρ’ όλα αυτά, σε πολλά σημεία της το βιοτικό επίπεδο είναι αντίστοιχο μιας υπανάπτυκτης χώρας. Η χώρα παράγει και εξάγει σημαντικές ποσότητες υδρογονανθράκων, ηλεκτρονικών συστημάτων αλλά και αγροτικών προϊόντων, ενώ τα τελευταία χρόνια υπάρχει συστηματική προώθηση του τουριστικού της προϊόντος κατατάσσοντάς το στην 3η θέση ιεραρχικά. Το θαλάσσιο και χερσαίο φυσικό περιβάλλον που περικλείει τον τόπο αυτό, είναι απαράμιλλης ομορφιάς. Όμως η υπέρμετρη ανθρώπινη επέμβαση, η αλόγιστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, υποβαθμίζουν, ρυπαίνουν και απειλούν με εξαφάνιση το οικοσύστημα αυτό. Οι συστηματικές καλλιέργειες φυτειών φοινικέλαιου που αντικαθιστούν το παρθένο δάσος, είναι μαζί με την Ινδονησία οι μεγαλύτερες στον κόσμο, ενώ η υπεραλίευση και η κλιματική αλλαγή έχουν μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στη θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα.
Άνθρωποι
H Μαλαισία είναι πολυπολιτισμική χώρα με τους Malay να αποτελούν το μισό πληθυσμό ενώ το υπόλοιπο ποσοστό απαρτίζουν Κινέζοι, Ινδοί, απόγονοι Πορτογάλων και τοπικές φυλές. Είναι γενικά ευγενικοί άνθρωποι και συνηθισμένοι στον ξένο επισκέπτη.
Τόποι
Η Μαλαισιανή χερσόνησος που είναι και εντονότερη ανθρώπινη ανάπτυξη φιλοξενεί την πρωτεύουσα Kuala Lumpur αλλά και την κοντινή, νέα τεχνολογική πόλη Putrajaya, την ιστορική πόλη Malacca, τα υψίπεδα Cameron με φυτείες τσαγιού, το εθνικό πάρκο Taman Negara και τα πολυσύχναστα νησιά Langkawi και Penang. Το ανατολικό τμήμα περιλαμβάνει πιο συντηρητικές, παραδοσιακά ισλαμικές κοινότητες και ειδυλλιακά μικρά νησιά που ευτυχώς δεν έχει ακόμα ανακαλύψει ο μαζικός τουρισμός.
Στη νήσο Βόρνεο, του οποίου το 1/3 ανήκει στη Μαλαισία υπάρχουν δύο επαρχίες, το Sabah και το Sarawak με κύριες πόλεις τις Kota Kinabalu και Kuching αντίστοιχα. Παρ’ ότι το μεγαλύτερο τμήμα του Βόρνεο καταλαμβάνεται από αδιαπέραστη ζούγκλα, η ανάπτυξη και ο τουρισμός υποβαθμίζουν το υπόλοιπο. Στο Βόρνεο επιβιώνει ο σπάνιος και απειλούμενος ουρακοτάγκος, ένα από τα τρία είδη μεγάλων πρωτευόντων θηλαστικών.
Τη Μαλαισία δεν την εκτιμούσα ιδιαίτερα ως προορισμό. Έτσι, στην πρώτη μου επίσκεψη εκτός από την πρωτεύουσα επικεντρώθηκα κυρίως στα σχετικά άγνωστα, αλλά μαγευτικά Νησιά Perhentian της ανατολικής ακτής και τον υποθαλάσσιο κόσμο τους, ενώ την Kuala Lumpur επισκέφτηκα ξανά λίγα χρόνια αργότερα, μιας και αποτελεί κύριο κόμβο για άλλους Ασιατικούς προορισμούς. Το 2019 αποφασίζω να συμπεριλάβω το Βόρνεο στην περιπλάνηση μου στην Ασία, με κύρια προσδοκία το να προσεγγίσω τους οικισμούς της νομαδικής φυλής των Bajau, που είναι γνωστοί και ως “οι τσιγγάνοι της θάλασσας”. Μαζί με τους συνταξιδιώτες μου επιθυμούσαμε να γνωρίσουμε τον τρόπο ζωής τους, διαμένοντας στις καλύβες που στέκουν πάνω σε πασσάλους, στα αβαθή νερά του ανατολικού Sabah, στα θαλάσσια σύνορα με τις Φιλιππίνες. Παρ’ όλο που ο στόχος επετεύχθη, το κομμάτι αυτό της Μαλαισίας δε μου άφησε γενικότερα άριστες εντυπώσεις και καθώς δεν ανήκω στους ταξιδιώτες που θεωρούν καταπληκτικές όλες τις επιλογές τους, θα χαρακτήριζα πολύ απλά το Βόρνεο ως… μετρίου ενδιαφέροντος προορισμό. Παρ’ όλα αυτά για να φτάσει κανείς στον απώτερο στόχο του, συχνά πρέπει να αναλάβει το τίμημα.
Μέρος 1ο
Βόρνεο
Στο 3ο σκέλος του ταξιδιού στην Ασία τον Αύγουστο του 2019 Ασιατικού, μετά από το Μπανγκλαντές, την Ινδονησία και ένα σύντομο πέρασμά μου από τη Bangkok, συναντώ την ταξιδιωτική μου παρέα στην πόλη Kota Kinabalu, το σύνηθες σημείο εισόδου στο Βόρνεο.
Από την Kota Kinabalu δεν είχα μεγάλες προσδοκίες. Μια σύγχρονη και άχρωμη παραθαλάσσια πόλη, όπου μόνη ελπίδα ενδιαφέροντος παρουσίαζαν τα κοντινά νησιά του εθνικού πάρκου Tunku Abdul Rahman. Δυστυχώς η εμπειρία ήταν πολύ κατώτερη των προσδοκιών. Τα νησιά είναι όμορφα, με μικρές παραλίες και τιρκουάζ νερά, όμως είναι άκρως τουριστικά, και το μεγαλύτερο πλήγμα είναι οι πολυάριθμοι Κινέζοι επισκέπτες. Είναι πολλοί… είναι θορυβώδεις, συχνά αγενείς και καθώς είναι ταξιδιωτικά αρχάριοι και ιδιοσυγκρασιακά… ιδιόμορφοι, υστεριάζουν! Η μανία τους να βγάζουν selfies όπου σταθούν και όπου βρεθούν είναι παροιμιώδης! Στο νησί Sapi, αποφασίσαμε να εξερευνήσουμε ένα μονοπάτι μέσα στην πυκνή βλάστηση, για να μας οδηγήσει σε μια παραλία που δεν υπήρχε κανείς, όμως τα σκουπίδια ήταν αρκετά και ο βυθός χωρίς ζωντανό ύφαλο.
Πλησίον της πόλης βρίσκεται ένας οικισμός χτισμένος σε πασσάλους πάνω από το νερό. Πρόκειται για λαθραίους μετανάστες από τις Φιλιππίνες, αλλά κανένας δε δεχόταν να μας πάει εκεί καθώς θεωρείται άβατο και επικίνδυνο μέρος. Τελικά σε όλο το Βόρνεο υπάρχουν παρόμοιοι παραθαλάσσιοι οικισμοί, περισσότερο προσβάσιμοι.
Ενδιαφέρον στην πόλη είχε η νυχτερινή ψαραγορά, με πολυάριθμους πάγκους και υπαίθριες κουζίνες όπου μπορούσες να γευτείς ό,τι βγάζει η θάλασσα, ψάρια, οστρακόδερμα και μεγάλους κοχλίες. Το μεγάλο τζαμί επίσης είναι ένα από τα λίγα αξιοθέατα που αξίζουν. Για τις μετακινήσεις χρησιμοποιούσαμε την εφαρμογή Grab, δημοφιλή στην Ασία και με κόστος 1-2 ευρώ ανά διαδρομή οπουδήποτε στην πόλη ή και μέχρι το αεροδρόμιο.
Μιας και τα νησιά δε μας μάγεψαν ιδιαίτερα, αποφασίσαμε να πάμε ένα tour με κατεύθυνση νότια, σε μια περιοχή που ονομάζεται Weston και όπου μεταξύ άλλων διαβιώνει το σπάνιο είδος “proboscis monkey” και όπως μαρτυρά το όνομα πρόκειται για πρωτεύον θηλαστικό με χαρακτηριστική μακριά μύτη που θυμίζει προβοσκίδα. Η βαρκάδα στον ποταμό λίγο πριν την εκβολή του στον ωκεανό και το φυσικό τοπίο που τον περιβάλλει υπό το φως του δειλινού που διαχέονταν κάτω από τα γκρίζα σύννεφα μιας επερχόμενης καταιγίδας, άξιζαν την εμπειρία, αν απομόνωνες το τουριστικό στήσιμο της δραστηριότητας. Οι μαϊμούδες είχαν επίσης ενδιαφέρον, παρά την απόσταση και επιπλέον μετά το δείπνο το πρόγραμμα περιλάμβανε ένα show της φύσης με πρωταγωνιστές αμέτρητες πυγολαμπίδες. Άλλη σημαντική attraction του Βόρνεο είναι το όρος Kinabalu με ύψος 4.095 μέτρα. Όμως κι εδώ η τουριστική εκμετάλλευση έχει ορίσει υπέρογκο χρηματικό τίμημα για την ανάβαση και σε συνδυασμό με τον περιορισμένο χρόνο δεν το επιχειρήσαμε.
Η πτήση για το Sandakan διήρκεσε σχεδόν μισή ώρα. Ο κύριος πόλος έλξης των επισκεπτών στην περιοχή είναι το Sepilok, σε απόσταση περίπου 30χλμ απ’ όπου ξεκινά το τροπικό δάσος. Στο σημείο αυτό βρίσκεται ένα καταφύγιο της σπάνιας, μικροσκοπικής αρκούδας του Βόρνεο και κυρίως του απειλούμενου ουρακοτάγκου. Αν είναι κανείς τυχερός όπως εμείς, μπορεί να έρθει σε απόσταση αναπνοής με το εντυπωσιακό πρωτεύον θηλαστικό με το μοναδικό κοκκινωπό τρίχωμα που θεωρείται το ευφυέστερο όλων και το βλέμμα του δείχνει τόσο συγγενικό προς τον άνθρωπο! Στο Sepilοk υπάρχουν ελάχιστα καταλύματα και εστιατόρια όπου αξίζει να απολαύσεις την ηρεμία της φύσης.
Επιστρέφοντας στο Sandakan, δεν έχει να θαυμάσει κανείς κάποια ιδιαίτερη ομορφιά και φυσικά η θάλασσα δεν είναι ούτε καθαρή ούτε κατάλληλη για κολύμβηση. Μερικά blocks πολυκατοικιών με τη μαύρη από την υγρασία πατίνα τους, ορθώνονται με φόντο την καταπράσινη ζούγκλα και σε συνδυασμό με την ερημιά της αποπνικτικής ζέστης του μεσημεριού, δημιουργούν ένα τοπίο σουρεαλιστικό. Δυο κινέζικοι ναοί με αγάλματα του Κομφούκιου και ένας καθεδρικός, ο παλιότερος του Βόρνεο είναι μερικά από τα ελάχιστα αξιοθέατα. Στην προβλήτα ήταν δεμένα χρωματιστά ψαροκάικα και προς μεγάλη μου έκπληξη ανακάλυψα ότι οι γιγάντιες σαύρες “monitor lizards” που ενδημούν στη χώρα, κολυμπούν και στο θαλασσινό νερό. Σε αρκετή απόσταση από το Sandakan βρίσκονται κάποια ιδιωτικά νησιά με υπερτιμημένα resorts καθώς και το σύμπλεγμα των turtle islands, στα οποία όπως μαρτυρά το όνομα μπορεί κανείς να δει την ωοτοκία των θαλάσσιων χελωνών. Δυστυχώς ο μόνος τρόπος είναι κάποια υπερτιμημένα τουριστικά πακέτα, υποχρεωτικά διήμερα με διανυκτέρευση. Όλοι αυτοί οι τουριστικοί περιορισμοί με πνίγουν και με απογοητεύουν. Επιχείρησα να κανονίσω με ένα βαρκάρη την επίσκεψη στο κοντινό νησί Pulau Berhala που παρουσιάζει γεωλογικό ενδιαφέρον και φιλοξενεί ένα μικρό χωρίο, αλλά μάταια. Κανείς δεν είχε διάθεση και η μόνη λύση ήταν ένα δημόσιο καΐκι που δεν επέστρεφε την ίδια μέρα. Στα πρόθυρα της πόλης, βρίσκεται μια τυπική παραγκούπολη χτισμένη σε στύλους επάνω στο νερό. Οι κάτοικοι ήταν κυρίως κινεζικής καταγωγής και τα σπίτια καλού επιπέδου, όμως στο λασπώδες έδαφος κάτω από τον οικισμό, ανάμεσα σε πλήθος σκουπιδιών και ακαθαρσίας, διατηρούσαν το δικό τους βασίλειο αμέτρητοι αρουραίοι που κυκλοφορούσαν ανενόχλητοι. Προσπαθώντας να αγνοήσουμε το γεγονός, δειπνήσαμε υπό το φως του δειλινού σε ένα από τα εστιατόρια που βρίσκονταν στην προκυμαία.
Μέρος 2ο
Ζώντας με τους Bajau, τους “τσιγγάνους της θάλασσας”…
Αύγουστος 2019
Παρά τις προειδοποιήσεις… ο κυριότερος λόγος για τον οποίο βρισκόμαστε στο Βόρνεο είναι οι Bajau Sea Gypsies, οι «τσιγγάνοι των θαλασσών». Πρόκειται για νομάδες με παράδοση στην αλιεία, που συναντώνται στις θάλασσες της Μαλαισίας, της Ινδονησίας και των Φιλιππίνων. Τις τελευταίες δεκαετίες, μεγάλοι πληθυσμοί τους έχουν μετακινηθεί από τις νότιες Φιλιππίνες όπου είναι και η κύρια καταγωγή τους, για να διαφύγουν από τις εχθροπραξίες στο Mindanao μεταξύ κυβέρνησης και ισλαμιστικών ομάδων ανταρτών που δρουν στην περιοχή. Περνώντας τα διαφιλονικούμενα θαλάσσια σύνορα με τη Μαλαισία εγκαταστάθηκαν σε πρόχειρους οικισμούς πάνω στη θάλασσα, μιας και οι σύγχρονοι Bajau σπάνια πλέον ζουν σε βάρκες περιπλανώμενοι. Παρά τις όποιες ενταξιακές προσπάθειες της κυβέρνησης, αντιμετωπίζονται ως παράνομοι μετανάστες, παρείσακτοι, παγανιστές, αμόρφωτοι και άλλες αρνητικές προκαταλήψεις. Επίσης πιστεύεται πως εξασκούν καταστροφικές πρακτικές αλιείας χρησιμοποιώντας δυναμίτη, κυάνιο και κάνοντας εξόρυξη κοραλλιών. Όμως για εμάς, η εμπειρία αυτή ήταν η αποζημίωσή μας για το -απογοητευτικό κατά τ’ άλλα- Βόρνεο.
Τα χωριά των Bajau ακροβατούν πάνω σε ξύλινους στύλους στη μέση του αβαθούς πελάγους που εναλλάσσεται χρωματικά από το βαθύ μπλε έως το φανταχτερά ανοιχτό τιρκουάζ. Μικρά νησιά που δεν υπάρχουν στο χάρτη, γεμάτα φοινικόδεντρα, είναι διάσπαρτα στο αρχιπέλαγος.Οι Bajau φημίζονται για τις ικανότητές τους στην ελεύθερη κατάδυση και τη μακρά τους άπνοια. Στο παρελθόν, λέγεται ότι κάποια μέλη της φυλής έσπαζαν σκόπιμα τα τύμπανα τους σε νεαρή ηλικία για να διευκολύνουν τις καταδύσεις και το κυνήγι στη θάλασσα. Πολλοί ηλικιωμένοι επομένως είναι βαρήκοοι.Πάνω από χίλια χρόνια διαβίωσης που σχετίζονται με τη ζωή τους στη θάλασσα φαίνεται ότι έχουν προικίσει τους Bajau με γενετικές προσαρμογές που τους καθιστούν… “αμφίβιους”.
Στην προβλήτα της Semporna αναζητούμε κάποιον ψαρά που θα μας πάει σε οποιονδήποτε απομακρυσμένο οικισμό των Bajau, ρισκάροντας ο ίδιος με βαρύτατες κυρώσεις στην περίπτωση που μας αντιληφθούν οι αρχές κι εμείς αναλαμβάνοντας τον κίνδυνο των τζιχαντιστών πειρατών. Μετά από αρκετές άκαρπες προσπάθειες χωρίς τη βοήθεια των ντόπιων, εμφανίζεται βαρκάρης που δέχεται να μας μεταφέρει στο άγνωστο πέλαγος με συμφέρουσα τιμή. Σεριανίζουμε στα ανοιχτά της Semporna, σε μια θάλασσα που κυριαρχούν τα σκουπίδια. Κάνουμε στάση σε κοντινό πλωτό οικισμό όπου πληρώνουμε το μισό από το συμφωνηθέν αντίτιμό για να αγοράσουμε καύσιμα. Η συνέχεια της διαδρομής είναι απολαυστική, τα πρώτα πλωτά χωριά των Bajau ξεπροβάλλουν στον ορίζοντα πάνω στα τιρκουάζ νερά. Μικρά νησιά που δεν υπάρχουν στο χάρτη, γεμάτα φοινικόδεντρα, είναι διάσπαρτα στο πέλαγος, ενώ εμείς πλησιάζουμε το μεγαλύτερο που απ’ ότι δείχνει το στίγμα του GPS είναι η νήσος Bodgaya. Εκεί, άρχισε να ξεπροβάλλει πάνω στο νερό ένας οικισμός των Bajau που θα αποτελέσει τον τόπο διαμονής μας. Ο βαρκάρης μας αποβιβάζει σε μια καλύβα που δείχνει η πιο άρτια και “σταθερή” του χωριού και συμφωνούμε να έρθει να μας παραλάβει την επομένη για να επισκεφτούμε κάποια από τα γύρω νησιά. Ανεβαίνουμε στη “βεράντα” της καλύβας, που έχει άπλετο χώρο καθώς το οίκημα βρίσκεται σε φάση εργασιών επέκτασης. Μια οικογένεια με αρκετά συγγενικά μέλη μας υποδέχεται φιλικά αλλά και σχετικά αδιάφορα, άλλωστε δεν υπάρχει κοινή γλώσσα επικοινωνίας. Εκτός από το αντίτιμο της διαμονής μας, στην πορεία ζητούν επιπλέον χρήματα και για άλλους λόγους, όπως για να πάμε μαζί τους για ψάρεμα ή ακόμα και για λίγο αλάτι για το φαγητό! Δυστυχώς και ένα κοριτσάκι της οικογένειας ζητούσε συνεχώς χρήματα.
Η πανοραμική θέα στο χωριό είναι απαράμιλλη, βρισκόμαι σε ένα από τα ομορφότερα, τα πιο εντυπωσιακά μέρη που έχω συναντήσει. Τα ρηχά νερά που περιτριγύριζαν τον οικισμό, έχουν μια εξωπραγματικά εκθαμβωτική φωτεινότητα κι ένα χρώμα πιο έντονο κι απ’ το φωτιστικό οινόπνευμα, ενώ τα σύννεφα δημιουργούν ποικίλες εναλλαγές φωτοσκιάσεων. Στο φόντο, προς την πλευρά του κοντινού νησιού υψώνεται μια απότομη ορθοπλαγιά με πυκνή αδιαπέραστη βλάστηση και από την άλλη πλευρά ένα πέλαγος με διάσπαρτα μικρότερα νησιά. Ο αισθητήρας της φωτογραφικής μηχανής αδυνατεί να καταγράψει αυτό το φωτεινό φαινόμενο. Τριγύρω διαδραματίζεται μια συνεχής χορογραφία της καθημερινότητας των Bajau, με ενήλικες αλλά και μικρά παιδιά να πλοηγούν τις πιρόγες τους και να ανεβοκατεβαίνουν από καλύβα σε καλύβα, να κάνουν τις καθημερινές τους εργασίες ή απλά τις κοινωνικές τους συναναστροφές. Δε μπορώ να σταματήσω να θαυμάζω αυτό το σκηνικό και να απορροφάω τις στιγμές.
Στην καλύβα έρχονται διάφοροι επισκέπτες και συγγενείς. Οι γυναίκες φροντίζουν τα μικρά παιδιά και στο πρόσωπό τους έχουν ένα είδος αυτοσχέδιου αντηλιακού, παρόμοιο με αυτό σε άλλα μέρη του κόσμου, όπως τη Μαδαγασκάρη ή το tanhaka στη Βιρμανία. Οι άνδρες σκάλιζουν ξύλινες τάβλες δημιουργώντας κουπιά. Εμείς αποφασίζουμε να πάμε με τα πόδια στο κοντινό νησί όπου παίζουν χαρούμενα παιδιά όλων των ηλικιών. Τα νερά είναι τόσο ρηχά που δεν ξεπερνούν το ύψος της μέσης, όμως χρειάζεται κάποια προσοχή για κοφτερά αντικείμενα του βυθού, ανθρώπινης ή φυσικής προέλευσης. Και βέβαια, όσο είμαστε μέσα στο νερό παρακαλάμε να μη χρησιμοποιήσει κανείς την τουαλέτα της καλύβας του, που δεν είναι παρά μια τρύπα στο δάπεδο. Τα παιδιά στο νησί παίζουν ποδόσφαιρο ή κάνουν κούνια δεμένη από δύο μακριά σχοινιά ανάμεσα σε δυο φοίνικες. Τα περισσότερα μας ζητούν χρήματα με ενοχλητική επιμονή. Συνεχίζουμε κατά μήκος της ακτής, περνώντας ξυπόλυτοι από πολλά σκουπίδια και ανθρώπινες ακαθαρσίες, αναζητώντας πέρασμα για την παραλία που διακρίνεται σε διπλανή νησίδα και που ενώνεται με μια λεπτή λωρίδα ξηράς. Δυστυχώς τα φαινόμενα απατούν, η διαδρομή είναι γεμάτη αιχμηρά βράχια, μικρά κοφτερά οστρακοειδή και η λευκή παραλία δεν αποτελείται από άμμο αλλά νεκρά κοράλλια. Τα νερά είναι παντού ρηχά και χωρίς μεγάλο υποβρύχιο ενδιαφέρον, άλλωστε αυτά που δείχνουν ιδανικά στις εικόνες των εξωτικών αυτών τόπων, συχνά δεν ανταποκρίνονται σε αυτό που περιμένει κανείς. Έχουμε ήδη προσφέρει στα παιδάκια της καλύβας όπου φιλοξενούμαστε μαρκαδόρους και μπαλόνια. Επιστρέφοντας βλέπουμε όλη τη βεράντα ζωγραφισμένη με ευφάνταστες απεικονίσεις καρχαριών, ελικοπτέρων, πυραύλων και άλλων σχημάτων του σύγχρονου κόσμου. Άλλωστε το σπίτι, είναι το μοναδικό του χωριού που διαθέτει τηλεόραση και γεννήτρια ηλεκτρισμού. Καθώς σουρουπώνει, ο εσωτερικός χώρος γεμίζει με επισκέπτες, μικρούς και μεγάλους που καταφθάνουν για να παρακολουθήσουν το “μαγικό κουτί”. Εμείς απολαμβάνουμε έξω τα μαγευτικά χρώματα του δειλινού, ικανοποιώντας τη δίψα μας με τσάι και την πείνα μας με λευκό ρύζι, κάτι μικροσκοπικά ψαράκια με κακή γεύση και κονσέρβα τόνου… προς μεγάλη μας έκπληξη για μια φυλή που φημίζεται για την αλιευτική της δεινότητα! Μετανιώνουμε που δεν οργανώσαμε ψάρεμα μαζί τους, κάτι που δεν πραγματοποιήθηκε ούτε την επόμενη μέρα γιατί ο αρχηγός απουσίαζε. Στρώνουμε τους υπνόσακους στο σκληρό πάτωμα που κάνει άβολη κάθε στάση, ενώ η τηλεόραση, οι φωνές και ο θόρυβος της γεννήτριας ταράζουν την ηρεμία, τουλάχιστον μέχρι τη στιγμή που θα τελειώσουν τα καύσιμα. Ο παππούς της οικογένειας, που μετά βίας βαδίζει τρικλίζοντας και προτιμά να κινείται μπουσουλώντας, κάνει συχνή χρήση της “τουαλέτας” που βρίσκεται παραδίπλα σε κοινή θέα, όλο το βράδυ και το πρωί. Ο ουρανός αστράφτει από μια καταιγίδα στον ορίζοντα, αλλά ευτυχώς θα αποτελέσει μόνο θέαμα, παρά την ανησυχία του να πιάσει βροχή στο αστέγαστο κατάλυμά μας.
Το κατάλυμα δεν περιλαμβάνει πρωινό και επιπλέον κατά τη διάρκεια της νύχτας κάποια ποντικάκια ροκάνισαν δυο κρουασάν που είχε μαζί ο συνταξιδιώτης μου, μαζί και το σακίδιο του. Ο βαρκάρης καταφθάνει κάποια στιγμή για να μας πάρει, αλλά παρά τη συμφωνία αρνείται να μας πάει στα νησιά που του είχαμε ζητήσει γιατί όπως είπε υπάρχει παρουσία ακτοφυλακής. Τελικά διαπραγματεύομαστε να μας πάει σε κάποια άλλα νησιά. Πράγματι, καταφτάνουμε στο πρώτο από αυτά, τη νησίδα Maiga που διακρίνεται στον ορίζοντα και που έχει ένα μικρό οικισμό των Bajau, με εκπληκτικές παραλίες. Δε χορταίναμε να απολαμβάνουμε το τοπίο και να βγάζουμε φωτογραφίες. Πριν προλάβουμε όμως να κολυμπήσουμε, ο βαρκάρης μας καλεί για να φύγουμε. Δε δεχόμαστε καθόλου ευχάριστα το να “φτάσουμε στην πηγή και να μην πιούμε νερό”, όμως με τα ελάχιστα αγγλικά του, μας εξηγεί ότι απουσιάζει ο αρχηγός του χωριού για να μας δώσει την απαραίτητη έγκρισή του, μια παράδοση γνωστή σ’ εμάς και από άλλα μέρη όπως τα Νησιά του Σολομώντα. Ευτυχώς στο επόμενο νησί η άδεια διπνεται, αλλά η παραλία είναι μέτρια. Τα παιδάκια του νησιού είναι πολύ πρόσχαρα και ευγενικά, χαίρονται με τους μαρκαδόρους και τα μπαλόνια και κανένα δε ζητά χρήματα.
Επιστρέφοντας στη Semporna κλείνουμε κανονικά δωμάτια σε ξενώνα, τρώμε “κανονικό” φαγητό και πιπνουμε φρέσκους χυμούς σε υπαίθρια μαγαζάκια. Στα προεόρτια της ημέρας ανεξαρτησίας της χώρας που αναμένεται λίγες μέρες αργότερα, διοργανώνονται τοπικές εκδηλώσεις με παζάρι και ζωντανή ορχήστρα. Η νυχτερινή διασκέδαση είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη, οπότε η καλύτερη λύση είναι να αγοράσουμε ουίσκι απ’ το σουπερ μάρκετ και να ξενυχτήσουμε στο μπαλκόνι του καταλύματος. Εξίσου αδιάφορη είναι η Semporna και την ημέρα. Μοναδικό αξιοθέατο είναι το κεντρικό τζαμί με το γυαλιστερό μαρμάρινο προαύλιο και μια ακόμα συνοικία χτισμένη σε στύλους. Το ενδιαφέρον της τελευταίας αφορά τη σοκαριστική βρομιά από τον απέραντο σκουπιδότοπο που βρίσκεται στα λιμνάζοντα λασπολύματα κάτω από τα σπίτια και προφανώς κανένας φορέας δεν ενδιαφέρεται να καθαρίσει. Το πτώμα μιας μεγάλης σαύρας κείτεται εκεί και ένας νεαρός τοξικομανής, αφού εισέπνευσε κάτι από μια σακούλα (πιθανόν κόλλα), κατεβαίνει ξυπόλυτος στο βούρκο και περιεργάζεται με τα χέρια του το πτώμα απευθυνόμενος σε εμάς…
Τα νησιά του αρχιπελάγους Tun Sakaran
Για τις επόμενες ημέρες αμφιταλαντευόμαστε μεταξύ μιας ακόμα διαμονής με τους Sea Gypsies ή κάποιων νόμιμων, οργανωμένων ημερησίων εκδρομών στα νησιά του εθνικού πάρκου. Η λογική επιλογή επικρατεί και παρά τη συνηθισμένη μου απέχθεια προς οτιδήποτε μαζικό, μας αποζημιώνει αρκετά. Το πρώτο νησί είναι το περίφημο Bohay Dulang, που χωρίζεται από το γνωστό μας πλέον Bodgaya μέσω ενός αβαθούς πορθμού. Το tour ξεκινά με μια πεζοπορική ανάβαση μέσα στη ζούγκλα, μέχρι την κορυφή όπου αποκαλύπτεται μια οπτασία που σε αφήνει με το στόμα ανοιχτό. Δαντέλες κοραλλιών σε ποικιλόχρωμες αποχρώσεις του γαλάζιου εκτείνονται ανάμεσα στα δύο νησιά αλλά και τριγύρω τους και η θέα από το ύψος αυτό χαρίζει μια σπάνια, ειδυλλιακή εικόνα του μεγαλείου της φύσης. Δυστυχώς οι Κινέζοι τουρίστες θορυβούν αρκετά μέσα στο παραλήρημά τους για selfies και αποσπούν από τη μαγεία, ευτυχώς όμως το νησί αδειάζει κάποια στιγμή. Την ίδια μέρα θα επισκεφτούμε δύο ακόμα νησιά, το Mantabuan και το Sibuan, αμφότερα με εκπληκτικές παραλίες και όπου μπορείς σε μικρή απόσταση, να απομακρυνθείς από τον κόσμο και να κολυμπήσεις ολομόναχος. Στα νησιά υπάρχει μικρός οικισμός και παρουσία στρατού.
Η εκδρομή της επόμενης ημέρας έχει προορισμό το νησί Kapalai και το διάσημο Mabul. Τα νησιά αυτά προσελκύουν καταδυτικό τουρισμό αποτελώντας το εφαλτήριο για το γειτονικό Sipadan, έναν κορυφαίο προορισμό παγκοσμίως όπου αναλόγως την εποχή μπορεί να δει κανείς σπάνια είδη θαλάσσιας ζωής, από μικρόκοσμο μέχρι μεγάλους θηρευτές. Στο Sipadan δεν επιτρέπεται η διανυκτέρευση και τα πακέτα καταδύσεων είναι κάπως υπερκοστολογημένα. Αποφασίζω πως μου αρκεί μια ημέρα με snorkeling και η πρώτη στάση για βουτιά πραγματοποιείται το Kapalai, όπου ένα πολυτελές resort οριοθετεί την ιδιοκτησία του στο θαλάσσιο χώρο απαγορεύοντας την προσέγγιση. Παρά το απογοητευτικό αυτό γεγονός, ο υποθαλάσσιος κόσμος και ο κοραλλιογενής ύφαλος δεν περιορίζεται από τις σημαδούρες του resort και ο βυθός σφύζει από ζωή. Μεταξύ άλλων, κοπάδια από barracuda, parrot fish και το περίφημο ψάρι-τιτάνας (Titan triggerfish) με το επιβλητικό του μέγεθος, τα μεγάλα δόντια του και τη γνωστή επιθετικότητά υπερασπιζόμενο την κυριαρχία του. Μια προειδοποιητική επίθεση εξαπολύεται και προς εμένα που πλησίασα αρκετά για να το φωτογραφίσω.
Η νήσος Mabul, αν και εξίσου πλούσια σε ζωή, υποβοηθούμενη και από τεχνητούς υφάλους, παρουσιάζει το ίδιο απογοητευτικό σκηνικό με τα resorts να έχουν καταλάβει μέρος του νησιού. Ευτυχώς εδώ δεν περιορίζεται η θαλάσσια πρόσβαση και μάλιστα πέρα από τη συστάδα των bungalows πάνω στο νερό, εκτείνεται μια απέραντη λιμνοθάλασσα με καταπληκτικά νερά και όπου παραδόξως δεν υπήρχε κανείς. Στο Mabul υπάρχει και ένα χωριό των Bajau, χωρίς γραφικότητα, φτωχικό, με λίγα μαγαζάκια που πωλούν τουριστικά είδη. Η κοινωνική αντίθεση εδώ είναι έντονη, με τα συρματοπλέγματα να διαχωρίζουν τον κόσμο των προνομιούχων με εκείνον των απόκληρων αυτού του κόσμου.
Θα αποχαιρετήσουμε το Βόρνεο με ανάμικτα συναισθήματα. Προσωπικά ένιωσα ευτυχής που γνώρισα και έζησα για λίγο τον τρόπο ζωής των “τσιγγάνων της θάλασσας” και απογοητεύτηκα για την κακή τουριστική ανάπτυξη και την αλόγιστη εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος. Ίσως αν αφιέρωνα περισσότερο χρόνο εξερευνώντας τις πυκνές ζούγκλες του, να μετριάζονταν η απογοήτευσή μου.
©Αλέξανδρος Τσούτης. Αύγουστος 2019
Share this Post