αρμενία

Φωτογραφίες

Αρμενία


🇦🇲

H Αρμένια είναι μια μικρή περίκλειστη χώρα του Καυκάσου, στα δυτικά της Ασιατικής ηπείρου.

Πρόκειται για ένα έθνος που η ιστορία του ξεκινά από την αρχαιότητα και είναι γεμάτη τραγωδίες. Ο τόπος αυτός αποτέλεσε τμήμα της Βυζαντινής, Οθωμανικής, Περσικής και Ρωσικής αυτοκρατορίας. Η πιο οδυνηρή στιγμή της ιστορίας της, ήταν η περίφημη Γενοκτονία των Αρμενίων, που τελέστηκε την εποχή του 1ου Παγκοσμίου πολέμου υπό τον Οθωμανικό ζυγό. Περίπου 1,5 εκατομμύρια άμαχου πληθυσμού εκδιώχτηκε σε πορείες θανάτου, με στέρηση τροφής και νερού και υποβολή σε ληστείες, βιασμούς και σφαγές. Σήμερα, η αρμένικη διασπορά, είναι μεγαλύτερη σε αριθμό από τους πολίτες εντός της Αρμενίας. Τη γενοκτονία των Αρμενίων εξακολουθεί να αρνείται η Τουρκία.

Η Αρμενία ήταν μέλος της Σοβιετικής Ένωσης, μια περίοδος προόδου, οικονομικής και πολιτισμικής άνθησης για τη χώρα. Το τίμημα όμως ήταν μεγάλο, με αυθαίρετα σύνορα να χαράσσονται μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, δημιουργώντας το υπόβαθρο για τις μετέπειτα συγκρούσεις. 

Οι σχέσεις της Αρμενίας είναι τεταμένες με την Τουρκία και τα σύνορα των δύο χωρών κλειστά. Ακόμα πιο βίαιη όμως είναι η διαμάχη με το Αζερμπαϊτζάν, με τον τελευταίο πόλεμο να μαίνεται το 2020 και τα σύνορα μεταξύ τους μια ρευστή και περίπλοκη κατάσταση. Στα νοτιοδυτικά της Αρμενίας βρίσκεται το ενκλάβιο του Nakhchivan, που ανήκει στο Αζερμπαϊτζάν αλλά δε συνορεύει γεωγραφικά σε κανένα σημείο. Στα ανατολικά βρίσκεται το Ναγκόρνο-Καραμπάχ (Nagorno-Karabakh) ένα αμφισβητούμενο έδαφος, διεθνώς αναγνωρισμένο ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του διοικείται από την μη αναγνωρισμένη Δημοκρατία του Αρτσάχ και κατοικείται από Αρμένικο πληθυσμό. Στον πόλεμο του 2020, τα Αζέρικα στρατεύματα κατέλαβαν μεγάλο μερος των εδαφών του Artsakh, μαζί με τη 2η σε μέγεθος πόλη Shusha, εκτοπίζοντας 40.000 πολίτες και προκαλώντας ανθρώπινες απώλειες και στις δύο πλευρές. Η Αρμενία έχει τη στήριξη της Ρωσίας, η οποία έχει τεθεί ειρηνευτικός επιτηρητής, ιδιαίτερα στο στενό δίαυλο Lachin, που συνδέει το Artsakh με την Αρμενία.

Η Αρμενία δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής τουριστικός προορισμός, ενώ συχνά συνδυάζεται ταξιδιωτικά και συγκρίνεται με τη γειτονική Γεωργία, με την οποία παρουσιάζει κάποιες πολιτισμικές και μορφολογικές ομοιότητες αλλά και διαφορές. Παρουσιάζοντας μια έντονα μετασοβιετική εικόνα και μια κουλτούρα πλούσια και ανθεκτική, θα μαγνητίσει μόνο τους λάτρεις της ακατέργαστης αυτής γοητείας. Δεκάδες μεσαιωνικά μοναστήρια είναι διάσπαρτα σε όλη τη χώρα αποτελώντας το πιο τυπικό αξιοθέατο, μαζί με  το ενδιαφέρον τοπίο που προσφέρεται για πεζοπορία και άλλες υπαίθριες δραστηριότητες. 


Άνθρωποι

Οι Αρμένιοι είναι από τους πλέουν ευγενείς, συμπαθείς και προσγειωμένους λαούς. Εκτός από την τοπική γλώσσα με το ιδιαίτερο αλφάβητο, τα Ρώσικα ομιλούνται επίσης εκτενώς, τα Αγγλικά όμως δεν είναι διαδεδομένα.


Τόποι

Η πρωτεύουσα Ερεβάν, μια πόλη ενός εκατομμυρίου κατοίκων, χωρίς να έχει τις ομορφιές της Τυφλίδας, πρωτεύουσας της γειτονικής Γεωργίας, έχει μια δική της αυθεντικότητα. Το μοντέρνο στοιχείο συνυπάρχει με το παραδοσιακό, γκρίζο ύφος της Σοβιετικής εποχής που σε κάποιες περιπτώσεις δείχνει στο έλεος της εγκατάλειψης. Παρόμοια εικόνα έχει και η επαρχία, χωρίς όμως το μοντέρνο στοιχείο. Έτσι η Αρμενία αποτελεί μια δελεαστική ταξιδιωτική εμπειρία για τους ταξιδιώτες που αντιλαμβάνονται την ομορφιά πέρα από φαντασμαγορικά αξιοθέατα και εξέχουσα αρχιτεκτονική, πράγματα που δεν υπάρχουν στην Αρμενία. Οι δρόμοι της χώρας είναι ανώμαλοι, η κίνηση βαρέων οχημάτων έντονη και η οδήγηση κουραστική, όμως ο καλύτερος τρόπος εξερεύνησης είναι ένα road trip. Τα ορεινά περάσματα, οι κοιλάδες και τα φαράγγια κάνουν την Αρμενία να μοιάζει πολύ μεγαλύτερη από ό,τι πραγματικά είναι, και η μεγάλη λίμνη Sevan προσφέρει επίσης ένα θέαμα απεραντοσύνης. Η γεωγραφική της ποικιλία, συνοδεύεται από επίσης ποικίλλο κλίμα, από άγονα σεληνιακά τοπία μέχρι καταπράσινα δάση και χιονισμένες κορυφές.

Το όρος Αραράτ είναι ένα αδρανές ηφαίστειο στα σύνορα Αρμενίας και Τουρκίας. Η ψηλότερη κορυφή του, με υψόμετρο 5.137m, αν και βρίσκεται στο Τουρκικό έδαφος αποτελώντας και το υψηλότερο σημείο της χώρας αυτής, είναι το κύριο εθνικό σύμβολο της Αρμενίας και θεωρείται ιερό βουνό από τους Αρμένιους. Το βουνό περιγράφεται στη Βίβλο ως ο τόπος όπου προσάραξε η Κιβωτός του Νώε.


Υπό τη σκέπη του Αραράτ….

Οκτώβριος 2021.

Το ταξίδι στην Αρμενία επιφυλάσσει μια άκρως ενδιαφέρουσα εμπειρία, για τον ταξιδευτή που αναζητά τη γοητεία της αυθεντικότητας ξεχασμένων τόπων που μοιάζουν να έχουν παραμείνει στη Σοβιετική εποχή, στα νεφελώδη ορεινά τοπία και τις ερημικές πεδιάδες και βέβαια τα χαρακτηριστικής αρχιτεκτονικής πετρόχτιστα μοναστήρια και εκκλησίες. Η Αρμενία ανταμείβει τον επισκέπτη που θα χρειαστεί να κοπιάσει οδηγώντας σε δρόμους δύσκολους, με χαμηλή ορατότητα και βαριά οχήματα μεταφοράς καυσίμων από το γειτονικό Ιράν, με έργα οδοποιίας που εντείνουν τις καθυστερήσεις και δοκιμάζουν τις αντοχές. Οι οδικές συνθήκες μου θύμισαν αρκετά κάποια άλλα road trips όπως αυτό στην Κολομβία. Οι καιρικές συνθήκες του φθινοπωρινού Καυκάσου, φέρνουν χαμηλές θερμοκρασίες, βροχές και ομίχλη, αλλά προσδίδουν και μια μυστηριώδη ατμόσφαιρα στο τοπίο. 

Armenia
Περισσότερα...

Η εξερεύνηση της πρωτεύουσας Ερεβάν (ή Γιερεβάν) θα περιμένει για το τέλος του οδοιπορικού που ξεκινά με μια ενδιαφέρουσα κυκλική διαδρομή προς το νότο. Σχεδόν παντού γίνονται αποδεκτά μόνο μετρητά, η χρήση πιστωτικών καρτών δεν είναι διαδεδομένη στη χώρα.

Khor Virap

Σε απόσταση μόλις 50χλμ από την πρωτεύουσα βρίσκεται το Khor Virap, ένα πετρόχτιστο μοναστήρι με τη χαρακτηριστική τοπική αρχιτεκτονική, δίπλα στη συνοριακή γραμμή με την Τουρκία. Ως τμήμα της αρχαίας πόλης Artashat (Ἀρτάξατα) που ιδρύθηκε το 2ο π.Χ αιώνα, αρχικά χρησιμοποιούνταν ως φυλακή. Το 301 μ.Χ η Αρμενία έγινε το πρώτο Χριστιανικό έθνος και η πρώτη εκκλησία στο Khor Virap χτίστηκε τον 7ο αιώνα. Αρχιτεκτονικά λιτό, το μοναστήρι χτίστηκε γύρω από ένα μεγάλο περίβολο που περιβάλλει τα ερείπια της παλιάς εκκλησίας. Ο ναός αυτός, γνωστός ως Ναός της Παναγίας, έχει τον τυπικό της περιοχής δωδεκάπλευρο τρούλο. Αν και οι περισσότερες αρμενικές εκκλησίες έχουν προσανατολισμό ανατολής-δύσης, τοποθετώντας το ιερό στο ανατολικό άκρο, το παρεκκλήσι έχει προσανατολισμό βορειοδυτικά-νοτιοανατολικά. To εντυπωσιακό της τοποθεσίας είναι η περίοπτη θέα του όρους Αραράτ με τις δυο επιβλητικές, χιονισμένες κορυφές του. Σε ένα ύψωμα κυματίζει μια μεγάλη σημαία του κράτους και τριγύρω εκτείνεται μια κοιλάδα, που καθώς πλησιάζουμε προς το χειμώνα μοιάζει άγονη.

Ο δρόμος προς το νότο είναι μίας λωρίδας ανά κατεύθυνση και η κίνηση βαρέων οχημάτων είναι αυξημένη. Οι προσπεράσεις είναι δύσκολες και χρειάζεται γενικότερα τεταμένη προσοχή στην οδήγηση. Σε κάποιο σημείο, ένα αυτοκίνητο από το αντίθετο ρεύμα επιχειρεί να προσπεράσει ένα φορτηγό, η πορεία και η απόσταση είναι μετωπικής σύγκρουσης. Ευτυχώς κάνει ελιγμό προς την άκρη του δρόμου και καταφέρνω να περάσω οριακά το όχημα μας, ανάμεσα στο αυτοκίνητο στα δεξιά και το φορτηγό στα αριστερά.

Noravank

Το Noravank απέχει 120 χλμ από το Yerevan και βρίσκεται μέσα σε ένα φαράγγι με εντυπωσιακά κοκκινωπά βράχια τριγύρω. Το μοναστήρι του 12 αιώνα, έχει ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τη διώροφη εκκλησία του, όπου η πρόσβαση στον δεύτερο όροφο γίνεται μέσω μιας πολύ στενής πέτρινης σκάλας που προεξέχει από την πρόσοψη του κτιρίου. Ένα συρματόσχοινο βοηθά την ασφαλή πρόσβαση των επισκεπτών, που ήταν αρκετοί τη συγκεκριμένη ώρα. Ανάμεσά τους και ένα τουριστικό γκρουπ από την Ελλάδα, σε μια εποχή που ο κόσμος έχει πλήξει από τη μακρά περίοδο της πανδημίας και δειλά-δειλά επιχειρεί να ταξιδέψει ξανά. Η ενέργεια του χώρου είναι πιο αισθητή χωρίς την όχληση του πλήθους και σίγουρα αξίζει η αναμονή μέχρι να αποχωρήσουν όλοι.

Carahunge

Το Carahunge (που σημαίνει ήχος των λίθων), επίσης γνωστό ως Zorats Karer, είναι ένας προϊστορικός αρχαιολογικός χώρος κοντά στην πόλη Sisian. Πολλοί το χαρακτηρίζουν ως το Stonehenge της Αρμενίας, αν και δε θα έλεγα πως μοιάζει ιδιαίτερα με το μνημείο της Αγγλίας. Πρόκειται για ένα προϊστορικό μνημείο, πολύ παλιότερο, ηλικίας άνω των 7.500 ετών, που πιστεύεται πως ήταν παρατηρητήριο των ουράνιων σωμάτων, το αρχαιότερο που έχει ανακαλυφθεί. Στο χώρο αυτό στέκονται κάθετοι μονόλιθοι που εκτείνονται ακτινωτά. Κάθε πέτρα ζυγίζει αρκετούς τόνους και πιθανότατα αυτές οι 220 πέτρες είχαν μεταφερθεί σε αυτό το μέρος από το κοντινότερο φαράγγι. Από τις πέτρες αυτές, 84 έχουν σμιλεμένες τρύπες από όπου πιθανολογείται ότι οι αρχαίοι αστρονόμοι μπορούσαν να μελετήσουν τις αστρικές πορείες.

Μέσα σε ομιχλώδες οροπέδιο στέκουν σα στοιχισμένοι γίγαντες οι πυλώνες του ηλεκτρισμού, μια σοβιετικής αισθητικής τσιμεντένια στάση λεωφορείου, ενώ πιο χαμηλά ξεπροβάλλει ένα γκρίζο χωριό μέσα σε καπνούς από τις θερμάστρες των σπιτιών. Το Shinuhayr μοιάζει στο σούρουπο με ιμπρεσιονιστικό πίνακα. Δοκιμάζοντας τις αντοχές του αυτοκινήτου, περιδιαβαίνουμε τις γεμάτες λάσπη και νεροφαγώματα ανηφόρες του χωριού, όπου τα βλέματα των χωρικών είναι πιο έκπληκτα απ’ το να αντίκρυζαν εξωγήινους. Μερικές γυναίκες σταματούν την κουβέντα τους και γυρνούν τα κεφάλια τους μονομιάς, τα παιδιά τρέχουν σαν κυνηγημένα και ένας βοσκός αφήνει από τα μάτια του το κοπάδι για να διερευνήσει την ακατανόητη… βίζιτα και μάλιστα όχι Αρμένικη αλλά αλλοδαπή.

Halidzor

To Halidzor δεν είναι κάποιος οικισμός, αλλά τοποθεσία πάνω στο δρόμο για το Tatev όπου μπορεί να διανυκτερεύσει κανείς σε κάποιο από τα λίγα καταλύματα. Συνήθως είναι αυτόνομα ξύλινα σπιτάκια με πιο χαρακτηριστικά κάποια που έχουν κυλινδρικό σχήμα. Μέσα στο σκοτάδι, τη βροχή και την ομίχλη φτάνουμε σε ένα από αυτά και ευτυχώς υπάρχει διαθεσιμότητα. Δεν υπάρχουν βέβαια και πολλοί ακόμα ένοικοι παρά μόνο μια παρέα που μιλά Ρώσικα. Την ίδια γλώσσα μιλά και ο νεαρός υπεύθυνος του ξενώνα και του μικρού εστιατορίου, τα αγγλικά του όμως είναι ανύπαρκτα. Παρ’ όλα αυτά η παραγγελία φαγητού στέφεται με επιτυχία. Τα αγαπημένα μου ζυμαρικά της ανατολής, κάτι ανάμεσα σε Τουρκικά μαντί και Γεωργιανά χινκάλι με γέμιση κρέατος, αποδεικνύονται εξίσου λαχταριστά με αυτά των γειτονικών χωρών! Το δείπνο θα συμπληρώσουν πλουσιοπάροχα, λεπτές πίτες με ψητό κοτόπουλο, τηγανίτες πατάτες και τοπικό κρασί.

Το ξημέρωμα η ομίχλη εξακολουθεί πυκνή, το τοπίο είναι ελάχιστα ορατό αλλά μαγευτικό. Το Halidzor συνδέεται με το Tatev με ένα τελεφερίκ μήκους 5,7 km που ονομάζεται Wings of Tatev και θεωρείται η μακρύτερη αδιάκοπη διαδρομή καλωδιακού τραμ στον κόσμο. Με την περιορισμένη ορατότητα δε φαίνεται να λειτουργεί ή έστω να προσφέρει ικανοποιητικό θέαμα, η εναλλακτική είναι η οδήγηση στο δρόμο των αλλεπάλληλων, απότομων στροφών. Στα μισά του δρόμου, αντικρίζεις το φαράγγι του Vorotan και την περίφιμη “γέφυρα του διαβόλου” (Devil’s bridge) λαξευμένη στο βράχο από το ορμητικό ποτάμι που κυλά σε ένα βάραθρο. Μια στέρνα με ιαματικό νερό αχνίζει, σταλακτίτες στάζουν από πάνω, όμως ο κρύος, βροχερός καιρός δεν προκαλεί διάθεση για θερμό λουτρό και το στενό μονοπάτι του φαραγγιού είναι επικίνδυνα γλιστερό και χωρίς προστατευτικά κιγκλιδώματα.

Tatev

Το μοναστήρι Tatev χτίστηκε τον 9ο αιώνα στην άκρη ενός απότομου φαραγγιού του ποταμού Vorotan. Το Tatev έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της περιοχής ως κέντρο οικονομικής, πολιτικής, πνευματικής και πολιτιστικής δραστηριότητας. Μαζί με το Noravank αποτελούν τα πιο σημαντικά μοναστήρια στην Αρμενία.

Τον 14ο και τον 15ο αιώνα, το μοναστήρι φιλοξένησε ένα από τα σημαντικότερα αρμενικά μεσαιωνικά πανεπιστήμια, το Πανεπιστήμιο του Tatev, το οποίο συνέβαλε στην πρόοδο της επιστήμης, της θρησκείας, της φιλοσοφίας και τη διατήρηση της αρμενικής κουλτούρας και πίστης σε μια από τις πιο ταραχώδεις περιόδους της ιστορίας της.

Μέσα στο θολό ομιχλώδες πέπλο, το μοναστήρι μοιάζει να ξεπροβάλλει από μια υπερκόσμια διάσταση. Oι ογκόλιθοι της δομής του δείχνουν αέρινοι μέσα στην πυκνή αχλή.

Το οχυρωμένο μοναστήρι αποτελείται από τρεις εκκλησίες, την εκκλησία των Αγίων Παύλου και Πέτρου, του Αγίου Γρηγορίου και την Εκκλησία της Παναγίας, καθώς και άλλα διοικητικά και βοηθητικά κτίρια.

Κατά τον 11ο αιώνα, το Tatev φιλοξενούσε περίπου 1.000 μοναχούς. Το 1170, Σελτζούκοι Τούρκοι λεηλάτησαν το Μοναστήρι και έκαψαν περίπου 10.000 χειρόγραφα, ενώ στα τέλη του 13ου αιώνα ανοικοδομήθηκε πάλι. Στη Μονή χορηγήθηκε απαλλαγή από φόρους επί Μογγολικής κυριαρχίας και τον 14ο αιώνα, ιδρύθηκε το πανεπιστήμιο και επίκεντρο του αρμενικού πολιτισμού.

Πέρασε και άλλες καταστροφές και αναγεννήσεις στο πέρασμα των αιώνων και το 1921 ανακηρύχθηκε εδώ η ανεξαρτησία της Δημοκρατίας της Ορεινής Αρμενίας.

Ο ίδιος στριφογυριστός δρόμος οδηγεί πίσω και στη συνέχεια στο Goris, μια πόλη που θεωρείται σημαντικό ιστορικό και πολιτιστικό κέντρο της Αρμενίας και αγαπημένος τουριστικός προορισμός τόσο για τους ντόπιους.

Khndzoresk: Η “Καππαδοκία” της Αρμενίας

Μόλις 8 χλμ ανατολικά από το Γκόρις βρίσκεται ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μέρη στη νότια Αρμενία, το Khndzoresk που φέρει το προσωνύμιο “πόλη των σπηλαίων” και το οποίο κατοικούνταν από την αρχαιότητα. Κατά μήκος των απότομων πλαγιών του φαραγγιού Khor Dzor βρίσκονται περίπου 3.000 φυσικές ή λαξευτές σπηλιές που προσέφεραν προστασία στους κατοίκους από τις καιρικές συνθήκες και τους εισβολείς. Τον 20o αιώνα υπήρχαν περίπου 1.800 οικίες, αρκετά καταστήματα και λειτουργικά σχολεία στον οικισμό. Οι Σοβιετικοί αποφάσισαν να απομακρύνουν τους ανθρώπους από αυτήν την περιοχή τη δεκαετία του 1950, καθώς θεωρούνταν απολίτιστος τρόπος ζωής. Κάποιες από τις σπηλιές έχουν πολυώροφη δομή, ενώ μερικές βρίσκονται σε ύψος έως και 25 μέτρων από το έδαφος προσφέροντας ασφάλεια από επερχόμενες απειλές. Στις παρυφές του φαραγγιού βρίσκεται ένα νεκροταφείο με τις χαρακτηριστικές και μάλλον ανατριχιαστικές φωτογραφικές αναπαραστάσεις των εκλιπόντων, γέρων, νέων και παιδιών, πάνω σε μεγάλες πλάκες μαύρου μαρμάρου.

Ένα ακόμα ενδιαφέρον αξιοθέατο της επαρχίας Syunik είναι η κρεμαστή γέφυρα του Khndzoresk. Η γέφυρα μήκους 160 μέτρων και βάρους 14 τόνων, συνδέει τις δύο όχθες του χωριού, το λεγόμενο Παλαιό και Νέο Χντζορέσκ. Κατασκευάστηκε από τους κατοίκους του χωριού και ισχυρίζονται ότι το έκαναν με το χέρι και χωρίς τη βοήθεια βαρέων μηχανημάτων. Οι ντόπιοι υποστηρίζουν επίσης ότι η γέφυρα μπορεί να «κρατήσει» έως και 700 άτομα! Η θέα στο φαράγγι που περνά από κάτω είναι εντυπωσιακή, η ομιχλώδης καιρική συνθήκη προσθέτει ακόμα μεγαλύτερη αίσθηση μυστηρίου στο έρημο από κόσμο σημείο και σίγουρα αξίζει τον κόπο των σκαλιών που οδηγούν μέχρι εδώ. Αναρωτιέμαι πού να οδηγεί ο δρόμος στην απέναντι πλευρά, το στίγμα στο χάρτη δείχνει ότι είμαστε μια ανάσα από τα σύνορα του Artsakh (Nagorno-Karabakh) και συγκεκριμένα των εδαφών που πρόσφατα κατέλαβαν οι Αζέροι στον πόλεμο του 2020. Δυστυχώς λόγω της κατάστασης δεν είναι δυνατό να επισκεφτεί κανείς το ενκλάβιο την εποχή αυτή και η έκδοση ειδικής άδειας-βίζας έχει ανασταλεί. Επιπλέον οι Ρώσοι που έχουν αισθητή παρουσία στην περιοχή με έντονη κίνηση τεθωρακισμένων οχημάτων, είναι απίθανο να επιτρέψουν τη διέλευση τουριστών από το δίαυλο Lachin.

Jermuk

Επιστρέφοντας πάλι βόρεια, οι οδικές συνθήκες γίνονται κουραστικές, με πολύ πυκνή ομίχλη που αναγκάζει σε συνεχή εγρήγορση και χαμηλές ταχύτητες. Παρά το άγχος του να μη μας βρει η νύχτα στο δρόμο, αποφασίζουμε να κάνουμε παράκαμψη για το χωριό Jermuk. Απέχει 30′ από τον κεντρικό δρόμο και η διαδρομή που δε συνεχίζει παραπέρα, παρουσιάζει ενδιαφέρον στο άγριο, ερημικό τοπίο. Το Jermuk είναι μια ορεινή λουτρόπολη που αποτελούσε δημοφιλή προορισμό ιατρικού τουρισμού τον καιρό της Σοβιετικής Ένωσης. Το Jermuk διαθέτει ιαματικές πηγές, έναν καταρράκτη όχι ιδιαίτερα εντυπωσιακό, και μονοπάτια πεζοπορίας κατά μήκος του ποταμού που περιστοιχίζεται από τα γύρω δάση και σχηματίζει πισίνες με μεταλλικό νερό. Η πόλη ανακατασκευάζεται για να γίνει ένα σύγχρονο κέντρο τουρισμού και υπηρεσιών υγείας.

Είναι αναπόφευκτη τελικά η νυχτερινή οδήγηση, το αισιόδοξο πλάνο οδηγήσω μέχρι το βόρειο τμήμα της λίμνης Sevan δεν ευδοκιμεί. Φτάνοντας στο Martuni, στη νοτιοανατολική όχθη της λίμνης η κόπωση επιβάλλει αναζήτηση καταλύματος, αφού καταφέρω να συνεννοηθώ τηλεφωνικά με κάποιον ιδιοκτήτη. Πρόσβαση ή θέα στη λίμνη δεν είναι εφικτή μέσα στο κατασκόταδο, μετά βίας καταφέρνω να βρω ένα εστιατόριο. Μια κυρία με βάζει μόνο μου σε ένα prive δωμάτιο με ξύλινη τραπεζαρία και κουρτίνες με αλλεπάλληλους φραμπαλάδες, μιας άλλης εποχής. Δεν υπάρχει κάποιο μενού και το να καταφέρω να παραγγείλω κάτι χωρίς καμία κατανόηση Αγγλικής, αποδεικνύεται όχι τόσο επιτυχές. Μου σερβίρεται μια νερόβραστη σούπα με λαχανικά και σκληρό μοσχαρίσιο κρέας, παρηγοριά είναι οι πίτες ψωμιού και το τυρί.

Λίμνη Sevan

Η λίμνη Σεβάν είναι η μεγαλύτερη στην Αρμενία και στην ευρύτερη περιοχή του Καυκάσου. Είναι μια από τις μεγαλύτερες αλπικές λίμνες γλυκού νερού στην Ευρασία και βρίσκεται σε υψόμετρο 1.900 m. Η λίμνη παρέχει το 90% των ψαριών αλλά και αλιευμάτων καραβίδας. H κωμόπολη του Sevan αποτελεί σημαντικό τουριστικό προορισμό.

Η λίμνη αξιοποιήθηκε για την άρδευση της πεδιάδας του Αραράτ και την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας κατά τη Σοβιετική περίοδο με αποτέλεσμα ο όγκος του νερού να μειωθεί κατά 40% και η στάθμη να υποχωρήσει κατά 20m. Αργότερα, κάποια έργα εκτροπής ποταμών σταμάτησαν την απώλεια και το επίπεδο των υδάτων του άρχισε να ανεβαίνει. Η λίμνη Σεβάν θεωρείται το «κόσμημα» της Αρμενίας, «εθνικός θησαυρός» της χώρας.

Για να είμαι ειλικρινής, κάθε άλλο παρά με κόσμημα θα παρομοίαζα τη λίμνη. Πλησιάζοντας την ομώνυμη πόλη στη βορειοανατολική όχθη, αντικρίζω εικόνα εγκατάλειψης, τουλάχιστον την εποχή του φθινοπώρου. Αν με λίγη φαντασία προσομοιάσω την εικόνα που παρουσιάζει η περιοχή τους θερινούς μήνες, πάλι παρακμιακή μου φαντάζει. Κάποια κακόγουστα τουριστικά θέρετρα και αναψυκτήρια κλειστά αυτή την εποχή, και αρκετά ιδιόρρυθμα, αυτοσχέδια τροχόσπιτα σε κυλινδρικό σχήμα. Δίπλα στον οικισμό του Sevan βρίσκονται δύο μοναστήρια πάνω σε ένα νησί, που με την υποχώρηση των υδάτων αποτελεί πλέον χερσόνησο.

Yerevan

Το Ερεβάν έγινε η πρωτεύουσα της Πρώτης Δημοκρατίας της Αρμενίας καθώς χιλιάδες επιζώντες της γενοκτονίας των Αρμενίων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία έφτασαν στην περιοχή. Η πόλη επεκτάθηκε γρήγορα κατά τον 20ο αιώνα καθώς η Αρμενία έγινε μέρος της Σοβιετικής Ένωσης. Σε μερικές δεκαετίες, το Ερεβάν μετατράπηκε από μια επαρχιακή πόλη της Ρωσικής Αυτοκρατορίας στο κύριο πολιτιστικό, καλλιτεχνικό και βιομηχανικό κέντρο της Αρμενίας.

Με την ανάπτυξη της αρμενικής οικονομίας, το Ερεβάν έχει υποστεί μεγάλη αναβάθμιση. Πολλές κατασκευές έχουν γίνει σε όλη την πόλη από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 και τα εμπορικά καταστήματα, εστιατόρια και καφέ που ήταν σπάνια κατά τη Σοβιετική εποχή, έχουν πολλαπλασιαστεί.

Tο κέντρο του Ερεβάν, που τοπικά ονομάζεται kentron (από την ελληνική λέξη “κέντρον”) είναι η καρδιά της πρωτεύουσας και όλης της Αρμενίας. Η αρχιτεκτονική του είναι ποικίλη, από την Belle Epoque έως τα σοβιετικά block πολυκατοικιών. Το κέντρο του Ερεβάν αποτελείται από δύο κόμβους – τη μεγάλη πλατεία Δημοκρατίας και την πιο κομψή συνοικία της Όπερας. Σχεδόν όλα τα μουσεία, τα ξενοδοχεία και τα δημοφιλή μέρη για φαγητό και ποτό βρίσκονται στο Κέντρο, οπότε οι περισσότεροι επισκέπτες πιθανότατα θα περιηγηθούν σε αυτό.

Από τα αξιοσημείωτα ορόσημα του Ερεβάν, είναι ο Καθεδρικός του Αγίου Γρηγορίου, ο μεγαλύτερος αρμενικός καθεδρικός ναός στον κόσμο. Γύρω από το μεγαλοπρεπή ναό βρίσκονται γειτονιές σοβιετικού στυλ. Άλλα σημεία ενδιαφέροντος είναι το μνημείο της Γενοκτονίας των Αρμενίων και η πλατεία Δημοκρατίας με τα σιντριβάνια της και τα εντυπωσιακά νεοκλασικά κτίρια όπως το Κυβερνητικό Μέγαρο, το Ιστορικό Μουσείο, η Εθνική Πινακοθήκη, και το ξενοδοχείο Marriott.

Προσωπικά με μαγνητίζουν ιδιαίτερα οι τοπικές αγορές και δεν αποτελεί εξαίρεση η ανοιχτή αγορά Vernissage στην οδό Aram με διάφορα είδη λαϊκής τέχνης. Πολύ ενδιαφέρουσα επίσης είναι η κλειστή αγορά τροφίμων GUM market Armenia, όπου η συντομογραφία δίνεται στα πολυκαταστήματα πόλεων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Το μπροστινό τμήμα της Αγοράς GUM είναι αφιερωμένο σε αποξηραμένα και ζαχαρωμένα φρούτα, ξηρούς καρπούς, μπαχαρικά και σουτζούχ – μια λιχουδιά με μούστο και καρύδι που είναι παρόμοια με τη γεωργιανή Churchkhela και βέβαια τα παραδοσιακά σουτζούκια που έφτιαχναν οι προγονοί μου στην Πελοπόννησο. Μεγάλη είναι και η ποικιλία μπαχαρικών και όλα αυτά τα μη ευπαθή προϊόντα είναι εξαιρετικές γαστρονομικές αγορές.

Ένα χαρακτηριστικά εντυπωσιακό κτίσμα είναι το Cascade Complex, μια γιγάντια σκάλα κατασκευασμένη από ασβεστόλιθο που συνδέει το Kentron του Ερεβάν με τις γειτονιές που βρίσκονται σε μεγαλύτερο ύψωμα.

Μέσα στο Cascade, κάτω από τα εξωτερικά σκαλοπάτια, υπάρχουν επτά κυλιόμενες σκάλες που υψώνονται σε όλο το μήκος του συγκροτήματος, με αίθουσες εκθέσεων και τεχνών.

Το εξωτερικό του The Cascade διαθέτει πολλαπλά επίπεδα διακοσμημένα με σιντριβάνια και μοντερνιστικά γλυπτά από τη συλλογή Cafesjian. Οι σκάλες προσφέρουν στους περιπατητές ανεμπόδιστη θέα στο κέντρο του Ερεβάν και στο όρος Αραράτ. Στη βάση του Cascade βρίσκεται μια αυλή κήπου με αγάλματα από σύγχρονους γλύπτες όπως οι Botero, Lynn Chadwick και Barry Flanagan. Ομολογώ ότι στην πλατεία αυτή είδα περισσότεερα έργα του Botera απ’ ότι στη γενέτειρά του την Κολομβία.

Στην κορυφή του Cascade βρίσκεται το μνημείο της σοβιετικής νίκης στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και λίγο παραπέρα το πάρκο της Νίκης και το άγαλμα της “Μητέρας Αρμενίας”. Το άγαλμα που ανεγέρθηκε το 1968 αντικαθιστώντας ένα του Στάλιν, συμβολίζει την ειρήνη μέσω της ισχύος, παρ’ όλο που η εικόνα αρμάτων μάχης και πυραύλων που το περιστοιχίζουν συνηγορούν περισσότερο προς τον πόλεμο. Υπάρχουν αρκετές ομοιότητες στο ύφος και το συμβολισμό με το άγαλμα της “Μητέρας Γεωργίας” στη γειτονική χώρα, εκείνη φέρει στο ένα χέρι ξίφος για τους εχθρούς και στο άλλο κρασί για φίλους.

To εντυπωσιακό Μπλε Τζαμί είναι ένα από τα παλαιότερα σωζόμενα κτίσματα στο κέντρο του Ερεβάν και η πιο σημαντική κατασκευή από την ιρανική περίοδο της πόλης. Ήταν το μεγαλύτερο από τα οκτώ τζαμιά του Ερεβάν τον 19ο αιώνα και σήμερα είναι το μόνο ενεργό τζαμί στην Αρμενία.

Η Αρμενία είναι μια χώρα που δε διαθέτει πολλά τυπικά αξιοθέατα και δεν αποτελεί διάσημο τουριστικό πόλο έλξης. Όμως μια ιδιαίτερη γοητεία που χαρακτηρίζει την ευρύτερη περιοχή του Καυκάσου θα σαγηνεύσει τους ταξιδιώτες που αναζητούν την αυθεντικότητα τόπων ξεχασμένων ακόμα και με μια δόση εγκατάλειψης.

©Αλέξανδρος Τσούτης

Share this Post


Video




Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *